نفت و گاز مانع سرمایه‌گذاری و توسعه بخش زغال سنگ

درآمدهای معدنی می تواند جایگزین درآمدهای نفتی شود. ایران از نظر معدن قوی است و این موضوع می تواند به جایگزین شدن معدن به جای نفت کمک بیشتری کند. براساس آمار و ارقام، ايران از نظر ذخاير زغال سنگ حدود یک درصد ذخاير دنیا را به خود اختصاص داده به طوری که ذخاير زمین شناسی زغال سنگ در ايران حدود11-14 میلیارد تن و ذخاير قطعی حدود 1.1 میلیارد تن است. زغال سنگ در دو نوع حرارتی و کك شو عرضه می شود که بزرگترين مصرف کننده زغال سنگ کك شو در ايران، شرکت ذوب آهن اصفهان است. مرکز پژوهش های مجلس به بررسی چالش های معدن کاری زغال سنگ ایران پرداخته است.

*کشورهای پیشرفته چه استفاده ای از معدن می برند؟

برمبنای گزارش ارائه شده توسط آژانس بین المللی انرژی با عنوان چشم انداز انرژی جهان 2017، در سال 2040 علاوه بر سرمايه گذاری کشورهای پیشتاز با حمايت های دولتی در عرصه منابع انرژی تجديدپذير،

حداقل تا سه دهه آينده همچنان از سوخت های فسیلی ازجمله زغال سنگ استفاده خواهد شد و اين منابع جزو مهمترين منابع تأمین انرژی دنیا باقی می مانند.

حداقل تا سه دهه آينده همچنان از سوخت های فسیلی ازجمله زغال سنگ استفاده خواهد شد و اين منابع جزو مهمترين منابع تأمین انرژی دنیا باقی می مانند.

اين گزارش پیش بینی می کند که میزان تولید برق از طريق زغال سنگ تا سال 2040 با رشد 10 درصدی همراه خواهد بود و از 9.41 تريلیون کیلووات ساعت در سال 2015 به 10.39 تريلیون کیلووات ساعت در سال 2040 خواهد رسید. بنابراين تا سه دهه آينده، زغال سنگ به عنوان يکی از منابع اصلی تولید برق جهان به حساب می آيد و سرمايه گذاری برای استخراج اين ماده معدنی همچنان ادامه دارد. متوسط میزان تولید جهانی از معادن زغال سنگ در حال حاضر 0.8 درصد که اين میزان در ايران در حدود 0.1 درصد يا به عبارتی يك هشتم تولید جهانی است.

علاوه بر این، مطابق گزارش مؤسسه جهانی زغال سنگ 74 درصد فولاد جهان به روش کوره بلند و کنورتور، با بهره گیری از زغال سنگ کك شو يا متالورژيکی و بقیه تولید فولاد جهان با استفاده از روش های احیای مستقیم بر پايه گاز تولید می شود.

*چشم انداز معادن زغال سنگ ایران و جهان چه می شود؟

مطابق گزارش ارائه شده با عنوانDecline  Global Coal: The Acceleration of Market زغال سنگ در تغییرات آب و هوايی نقش بسزايی دارد و گزارش های علمی مؤيد اين مطلب است که سوزاندن زغال سنگ با نرخ کنونی نبايد ادامه پیدا کند.

طبق گزارش مرکز پژوهش های مجلس، سهم زغال سنگ در تغییرات آب وهوايی با به خطر انداختن سلامت عمومی (آلودگی هوا) و محیط زيست افزايش يافته است. اين عوامل باعث شده اند که دولت ها قوانین و سیاست های سختگیرانه ای برای استفاده از زغال سنگ وضع کنند و مجموع اين سیاست ها تأثیرات جدی در سرمايه گذاری در اين حوزه ايجاد کرده است.

برای مثال افزايش علاقمندی برای سرمايه گذاری در حوزه منابع انرژی تجديدپذير، جذابیت سرمايه گذاری در معادن زغال سنگ را کاهش داده است. حذف تدريجی زغال سنگ به عنوان يك منبع انرژی در کشورهای توسعه يافته از نظر اقتصادی توجیه پذير است، اما کنار گذاشتن اين ماده به عنوان منبع انرژی در کشورهای در حال توسعه بدون همکاری و مشارکت کشورهای توسعه يافته بعید به نظر می رسد.

براساس این گزارش، سیاست های راهبردی در حوزه زغال سنگ در ايران نسبت به دنیا متفاوت است. در ايران به دلیل وجود منابع عظیم نفت و گاز، توجه به سرمايه گذاری و توسعه بخش زغال سنگ مغفول مانده است. وجود منابع گاز طبیعی و سیاست های توسعه صنعت فولاد کشور باعث شده است که تنها تولیدکننده های فولاد به روش کوره بلند به شرکت ذوب آهن اصفهان و گروه میدکو (در حال احداث) محدود شوند.

فعالیت معادن زغال سنگ کشور به منظور تأمین ماده اولیه کارخانه تولید فولاد موجب اشتغالزايی برای 30.000 نفر شده است که عدد قابل توجهی است. از طرفی، نبود نیروگاه های زغالی در کشور، عمده مصرف زغال سنگ حرارتی را کاهش داده است و تنها بخشی به کشورهايی مانند ترکیه صادر می شود.

در حال حاضر کارخانه ذوب آهن اصفهان به طور متوسط سالیانه حدود 1.5 میلیون تن کنسانتره زغال سنگ کك شو مصرف می کند و اين در حالی است که میزان تولید کنسانتره زغال سنگ در کشور در سال 1395، 1.2 میلیون تن بوده است.

[صفحه چاپ]