در حال حاضر بيش از 50 شرکت پتروشيمی در کشور فعال هستند و بيش از 64 ميليون تن محصول پتروشيمی توليد می کنند.
از کل برداشت سالانه کشور حدود 7 درصد آن در صنعت پتروشمی مصرف شده است. ایران با در اختيار داشتن بيش از 33 تریليون مترمكعب ذخایر متعارف گاز طبيعی و 157 ميليارد بشكه ذخایر قابل برداشت نفت خام، از پتانسيل و مزیت نسبی مناسبی برای توسعه صنعت پتروشيمی با هدف تكميل زنجيره ارزش نفت و گاز برخوردار است. در اسناد بالادستی کشور از جمله سياست های کلی اقتصاد مقاومتی یكی از راه های جلوگيری از ضربه پذیری اقتصاد از درآمدهای نفت و گاز، افزایش صادرات محصولات پتروشيمی مشخص شده است. از سویی دیگر محصولات توليدی این صنعت، مواد اوليه بخش های زیادی از اقتصاد ایران را فراهم می کند.
مقدار توليد واقعی، فروش داخلی و صادرات محصولات پتروشيمی به ترتيب با روند افزایشی از 6/1 ،57/0 و 6/0 ميليون تن در سال 1357 به 6/53 ،6/17 و 4/22 ميليون تن در سال 1396 در سال رسيد. مقدار ظرفيت اسمی ایجاد شده در این سال حدود 64 ميليون تن بوده که با توجه به اهداف برنامه ششم توسعه مقدار فروش محصولات پتروشيمی باید به 100 ميليون تن برسد. تنوع محصولات پتروشيمی توليدی، یكی دیگر از ویژگی های صنعت پتروشيمی کشور است به طوری که درحال حاضر نزدیك به 100 نوع محصول پتروشيمی در بخش های مختلف این صنعت در حال توليد است.
طی سال های اخير به طور متوسط سهم صنعت پتروشيمی در صادرات غيرنفتی 24 درصد بوده است. از بعد بين المللی و منطقه ای نيز در سال 1396 سهم ایران از ظرفيت محصولات عمده پتروشيمی در خاورميانه بيش از 5/22 درصد بود که هدف پيشبينی شده، دستيابی به سهم 34 درصد است. سهم ایران از ظرفيت محصولات پتروشيمی جهان در حال حاضر، بيش از 2 درصد است که هدفگذاری آن، دستيابی به سهم 3/6 درصد است. همچنين بر اساس آخرین آمار موجود سهم ارزش افزوده زیربخش ساخت مواد و محصولات شيميایی در ميان سایر زیربخش های بخش صنعت با 6/27 درصد بيشترین سهم بوده است.
در اثر حذف تقاضای واسطه بخش ساخت مواد شيميایی و محصولات شيميایی از سایر بخش های اقتصادی در حدود 254 هزار ميليارد ریال از توليد کل کشور 52/2 درصد کاسته می شود. از سوی دیگر در اثر حذف عرضه واسطه بخش مورد نظر به سایر بخش های اقتصادی توليد کل اقتصاد در حدود 297 هزار ميليارد ریال (95/2 درصد) کاهش خواهد یافت.
از مجموع 254 هزار ميليارد ریال کاهش توليد اقتصاد در اثر حذف تقاضای واسطه بخش ساخت مواد شيميایی و محصولات شيميایی، سهم بخش توزیع گاز طبيعی در حدود 83/26 درصد است. از سوی دیگر با حذف عرضه واسطه بخش ساخت محصولات شيميایی در مجموع حدود 297 هزار ميليارد ریال از توليد کشور کاسته شده است.
نتایج مطالعات تطبيقی ساختار صنعت پتروشيمی در کشورهایی که صنعت پتروشيمی از جمله صنایع کليدی در ميان سایر فعاليت های اقتصادیشان محسوب می شود نشان می دهد که صنعت پتروشيمی در این کشورها با بخش های خدمات دهنده مانند بخش بيمه و نهادهای مالی ارتباط تنگاتنگی دارند. ازاین روی انتظار می رفت که با توجه به حجم بالای سرمایه گذاری های انجام شده در صنایع نفت، گاز و پتروشيمی و بالا بودن احتمال خطر و حجم خسارات در این صنایع، پيوند صنعت بيمه با بخش ساخت محصولات شيميایی کشور قوی تر باشد. این در حالی است که سهم صنعت بيمه کشور از مجموع 254 هزار ميليارد ریال کاهش توليد اقتصاد در اثر حذف تقاضای واسطه بخش ساخت مواد شيميایی و محصوالت شيميایی حدود 1/1 درصد محاسبه شد که در قسمت سایر بخش ها گنجانده شده است.
در حال حاضر بيش از 50 شرکت پتروشيمی در کشور فعال هستند و بيش از 64 ميليون تن محصول پتروشيمی توليد می کنند. این محصولات در پنج گروه عمده محصولات شيميایی پایه، کودها، آروماتيك ها، پليمرها و سوخت تقسيم بندی می شوند. برخی از این محصولات جزء محصوالت بالادست پتروشيمی محسوب می شوند و خوراکشان از منابع هيدروکروری نفت و گاز فراورش و پالایش شده تأمين می شود. گاز طبيعی در حال حاضر به عنوان خوراک در برخی از مجتمع های پتروشيمی از جمله واحدهای توليدکننده اوره، آمونياک و متانول و به عنوان سوخت در اکثر مجتمع های پتروشيمی مصرف می شود. در سال 1395 در مجموع 8/16 ميليارد مترمكعب گاز در صنعت پتروشيمی مصرف شده که از این مقدار حدود 9/5 ميليارد مترمكعب به عنوان خوراک و 9/10 ميليارد مترمكعب به عنوان سوخت مصرف شده است.
مجله خبری ایکسب، بازتاب اخبار و گزارشهای صنعت و اقتصاد ایران و جهان
