در حال حاضر بیش از 50 شرکت پتروشیمی در کشور فعال هستند و بیش از 64 میلیون تن محصول پتروشیمی تولید می کنند.
از کل برداشت سالانه کشور حدود 7 درصد آن در صنعت پتروشمی مصرف شده است. ایران با در اختیار داشتن بیش از 33 تریلیون مترمکعب ذخایر متعارف گاز طبیعی و 157 میلیارد بشکه ذخایر قابل برداشت نفت خام، از پتانسیل و مزیت نسبی مناسبی برای توسعه صنعت پتروشیمی با هدف تکمیل زنجیره ارزش نفت و گاز برخوردار است. در اسناد بالادستی کشور از جمله سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی یکی از راه های جلوگیری از ضربه پذیری اقتصاد از درآمدهای نفت و گاز، افزایش صادرات محصولات پتروشیمی مشخص شده است. از سویی دیگر محصولات تولیدی این صنعت، مواد اولیه بخش های زیادی از اقتصاد ایران را فراهم می کند.
مقدار تولید واقعی، فروش داخلی و صادرات محصولات پتروشیمی به ترتیب با روند افزایشی از 6/1 ،57/0 و 6/0 میلیون تن در سال 1357 به 6/53 ،6/17 و 4/22 میلیون تن در سال 1396 در سال رسید. مقدار ظرفیت اسمی ایجاد شده در این سال حدود 64 میلیون تن بوده که با توجه به اهداف برنامه ششم توسعه مقدار فروش محصولات پتروشیمی باید به 100 میلیون تن برسد. تنوع محصولات پتروشیمی تولیدی، یکی دیگر از ویژگی های صنعت پتروشیمی کشور است به طوری که درحال حاضر نزدیک به 100 نوع محصول پتروشیمی در بخش های مختلف این صنعت در حال تولید است.
طی سال های اخیر به طور متوسط سهم صنعت پتروشیمی در صادرات غیرنفتی 24 درصد بوده است. از بعد بین المللی و منطقه ای نیز در سال 1396 سهم ایران از ظرفیت محصولات عمده پتروشیمی در خاورمیانه بیش از 5/22 درصد بود که هدف پیشبینی شده، دستیابی به سهم 34 درصد است. سهم ایران از ظرفیت محصولات پتروشیمی جهان در حال حاضر، بیش از 2 درصد است که هدفگذاری آن، دستیابی به سهم 3/6 درصد است. همچنین بر اساس آخرین آمار موجود سهم ارزش افزوده زیربخش ساخت مواد و محصولات شیمیایی در میان سایر زیربخش های بخش صنعت با 6/27 درصد بیشترین سهم بوده است.
در اثر حذف تقاضای واسطه بخش ساخت مواد شیمیایی و محصولات شیمیایی از سایر بخش های اقتصادی در حدود 254 هزار میلیارد ریال از تولید کل کشور 52/2 درصد کاسته می شود. از سوی دیگر در اثر حذف عرضه واسطه بخش مورد نظر به سایر بخش های اقتصادی تولید کل اقتصاد در حدود 297 هزار میلیارد ریال (95/2 درصد) کاهش خواهد یافت.
از مجموع 254 هزار میلیارد ریال کاهش تولید اقتصاد در اثر حذف تقاضای واسطه بخش ساخت مواد شیمیایی و محصولات شیمیایی، سهم بخش توزیع گاز طبیعی در حدود 83/26 درصد است. از سوی دیگر با حذف عرضه واسطه بخش ساخت محصولات شیمیایی در مجموع حدود 297 هزار میلیارد ریال از تولید کشور کاسته شده است.
نتایج مطالعات تطبیقی ساختار صنعت پتروشیمی در کشورهایی که صنعت پتروشیمی از جمله صنایع کلیدی در میان سایر فعالیت های اقتصادیشان محسوب می شود نشان می دهد که صنعت پتروشیمی در این کشورها با بخش های خدمات دهنده مانند بخش بیمه و نهادهای مالی ارتباط تنگاتنگی دارند. ازاین روی انتظار می رفت که با توجه به حجم بالای سرمایه گذاری های انجام شده در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و بالا بودن احتمال خطر و حجم خسارات در این صنایع، پیوند صنعت بیمه با بخش ساخت محصولات شیمیایی کشور قوی تر باشد. این در حالی است که سهم صنعت بیمه کشور از مجموع 254 هزار میلیارد ریال کاهش تولید اقتصاد در اثر حذف تقاضای واسطه بخش ساخت مواد شیمیایی و محصوالت شیمیایی حدود 1/1 درصد محاسبه شد که در قسمت سایر بخش ها گنجانده شده است.
در حال حاضر بیش از 50 شرکت پتروشیمی در کشور فعال هستند و بیش از 64 میلیون تن محصول پتروشیمی تولید می کنند. این محصولات در پنج گروه عمده محصولات شیمیایی پایه، کودها، آروماتیک ها، پلیمرها و سوخت تقسیم بندی می شوند. برخی از این محصولات جزء محصوالت بالادست پتروشیمی محسوب می شوند و خوراکشان از منابع هیدروکروری نفت و گاز فراورش و پالایش شده تأمین می شود. گاز طبیعی در حال حاضر به عنوان خوراک در برخی از مجتمع های پتروشیمی از جمله واحدهای تولیدکننده اوره، آمونیاک و متانول و به عنوان سوخت در اکثر مجتمع های پتروشیمی مصرف می شود. در سال 1395 در مجموع 8/16 میلیارد مترمکعب گاز در صنعت پتروشیمی مصرف شده که از این مقدار حدود 9/5 میلیارد مترمکعب به عنوان خوراک و 9/10 میلیارد مترمکعب به عنوان سوخت مصرف شده است.
مجله خبری ایکسب، بازتاب اخبار و گزارشهای صنعت و اقتصاد ایران و جهان
