در دوره همه‌گیری کرونا هزینه زندگی اغلب مردم در دنیا افزایش یافته است. رشد هزینه‌های زندگی در شرایطی که شمار زیادی از مردم شغل خود را از دست داده‌اند و بسیاری نگران از دست دادن شغلشان هستند، مشکلات زیادی را برای کشورها ایجاد کرد. پاندمی و تبعات اقتصادی آن را می‌توان عامل اصلی افزایش هزینه‌های زندگی در دنیا دانست اگرچه سیاست‌های دولتی و افزایش نرخ مالیات یا مانع‌تراشی‌ها در مسیر تجارت آزاد کالاها هم بی‌تأثیر نبوده است. بحران‌هایی که به نظر می‌رسد در سال ۲۰۲۱ هم دست از سر اقتصاد دنیا برنمی‌دارد.
شاخص هزینه‌های زندگی در جهان شاخصی است که واحد مطالعاتی اکونومیست بر مبنای اطلاعات موجود در مورد ۱۳۸ کالا و خدمت در ۱۳۰ شهر مختلف دنیا محاسبه کرده است. این شاخص بر مبنای اطلاعات مربوط به قیمت کالاها از ابتدای سال ۲۰۲۰ تا انتهای سپتامبر سال جاری محاسبه شد و نشان از رشد ۰.۳ درصدی شاخص داشت. این سی‌امین سالی است که مرکز مطالعاتی اکونومیست شاخص هزینه زندگی را در شهرهای مختلف محاسبه و اقدام به ارائه رده‌بندی شهرهای مختلف دنیا در این زمینه کرد.
مرکز مطالعات اکونومیست این شاخص را دو بار در سال محاسبه می‌کند و بالغ بر ۵۰ هزار گزارش از هر شهر در مورد قیمت انواع مختلف کالاهای ضروری و لوکس را دریافت می‌کند که برآیند آنها را در تعیین شاخص لحاظ می‌کند. تهران هم یکی از شهرهایی است که در این مطالعه مورد بررسی قرار می‌گیرد و جالب این است که امسال ایران رکورد بالاترین نرخ افزایش هزینه زندگی طی یک سال را به خود اختصاص داده است. اکونومیست تأثیر تحریم‌های اقتصادی غرب، تحریم بانکی و تحریم نفتی را همراه با افزایش فشارهای اقتصادی ناشی از همه‌گیری کرونا عامل اصلی این رشد هزینه‌های زندگی و افت شدید ارزش پول ملی می‌داند.
در سال جاری سه شهر هنگ‌کنگ، زوریخ و پاریس به عنوان گران‌ترین شهرها معرفی‌شده‌اند
نکته مهم این گزارش را می‌توان در معرفی گران‌ترین شهرهای دنیا برای زندگی و تغییر جایگاه شهرها طی یک سال اخیر دانست. در سال جاری سه شهر هنگ‌کنگ، زوریخ و پاریس به عنوان گران‌ترین شهرها معرفی‌شده‌اند. در صورت مقایسه شهرهای بزرگ بر مبنای منطقه جغرافیایی می‌توان این طور برآورد کرد که در سال جاری هزینه زندگی در شهرهای واقع در امریکا، افریقا و اروپای شرقی نسبت به سال قبل کاهش پیدا کرده است درحالی‌که در شهرهای اروپای غربی زندگی پرهزینه‌تر از قبل شده است. یک دلیل برای بیشتر شدن هزینه زندگی در کشورهای اروپای غربی نسبت به سال قبل را می‌توان در تغییر ارزش یورو در برابر دلار دانست زیرا در این سال ارزش یورو به بالاترین سطح طی سه سال اخیر رسیده است و ارزش دلار هم در پایین‌ترین سطح قرار گرفت.
طی یک سال اخیر قیمت کالاهایی که برای سرگرمی مورداستفاده قرار می‌گرفت مانند انواع بازی‌های کامپیوتری و تلویزیون‌های هوشمند و غیره بیشترین نرخ افزایش را تجربه کرد و نرخ افزایش قیمت تنباکو هم در دنیا بسیار زیاد بود. در مقابل طی یک سال اخیر ما شاهد روند نزولی قیمت پوشاک در دنیا بودیم که دلیل این مسئله را می‌توان قرنطینه‌های گسترده و کاهش تقاضا برای پوشاک در دنیا دانست. در این گزارش بخش‌های مهم این گزارش را به تفصیل مورد بررسی قرار می‌دهیم.
نرخ ارز، فاکتوری تاثیرگذار روی قیمت کالاها
نکته مهمی که در این گزارش وجود دارد نحوه محاسبه شاخص است. واحد مطالعاتی اکونومیست در این زمینه نوشت: «تغییر در نرخ ارز کشور در برابر دلار یکی از عوامل بسیار مهم در تغییر هزینه زندگی مردم است. از طرف دیگر اختلال در زنجیره عرضه کالا، تأثیر یارانه‌ها یا مالیات‌ها روی قیمت تمام‌شده کالاهای موجود در بازار و تغییر ترجیحات مصرف‌کننده هم می‌تواند روی بازار تاثیرگذار باشد. در این سال همه‌گیری کرونا و بحران‌های اقتصادی ناشی از آن هم بسیار اهمیت داشت و این فاکتور هم روی قیمت تمام‌شده کالاها در جهان اثر گذاشت و این فاکتور هم در نظر گرفته شده است.»
برای رده‌بندی شهرهای دنیا، هزینه زندگی در نیویورک به عنوان مرجع در نظر گرفته شد و شاخص هزینه زندگی در این شهر برابر با ۱۰۰ محاسبه شد و دیگر شهرهای دنیا با این شهر مقایسه شدند. مثلاً در شهری که هزینه‌ها بالاتر از نیویورک بود شاخص بیش از ۱۰۰ و در شهرهایی که ارزان‌تر از نیویورک بودند شاخص کمتر از ۱۰۰ محاسبه شد.
یکی از عوامل بسیار مهم در تعیین هزینه زندگی در شهرهای مختلف نرخ ارز است. طبق مطالعات انجام شده بالاترین افت نرخ ارز در میان ۱۳۰ شهر مورد مطالعه در تهران پایتخت کشور ایران مشاهده شده است که دلیل آن را می‌توان در تشدید تحریم‌های اقتصادی امریکا علیه ایران و البته تأثیر بحران‌های اقتصادی ناشی از همه‌گیری کرونا دانست. در نتیجه افت ارزش ریال در برابر دلار، جایگاه تهران در میان شهرهای گران دنیا برای زندگی از ۱۰۶ در سال ۲۰۱۹ به ۷۹ در سال ۲۰۲۰ رسید. یعنی طی یک سال تهران در فهرست گران‌ترین شهرهای دنیا برای زندگی شاهد افزایش ۳۰ پله‌ای بود. البته باید در نظر داشت همچنان قیمت کالاها در تهران فاصله زیادی با قیمت کالاهای مشابه در شهرهای گرانی مانند پاریس و زوریخ دارد ولی این تحول سبب شد تا تهران رکورددار بالاترین ارتقای جایگاه در میان شهرهای گران دنیا شود.
دنیا برای زندگی از ۱۰۶ در سال ۲۰۱۹ به ۷۹ در سال ۲۰۲۰ رسید. یعنی طی یک سال تهران در فهرست گران‌ترین شهرهای دنیا برای زندگی شاهد افزایش ۳۰ پله‌ای بود
سطح تقاضا هم فاکتور اثرگذاری است
نکته مهم دیگر این است که در سال ۲۰۲۰ قیمت کالاهای مصرفی در شهر سنگاپور نه‌تنها رشد نکرده است بلکه روند کاهشی زیادی را نیز تجربه کرد. دلیل این مسئله سهم زیاد مهاجران و کارگران و نیروی کار خارجی در این شهر است که در جریان همه‌گیری و تعطیلی بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی از کشور خارج شدند و خروج آنها سبب افت تقاضا برای کالاهای مصرفی شد. سال ۲۰۲۰ برای اولین بار از سال ۲۰۰۳ تاکنون جمعیت کشور سنگاپور کاهش پیدا کرد و باعث ایجاد رکود شد. در شهر اوساکای ژاپن هم وضعیت مشابهی ایجاد شد و باعث شد تا قیمت کالاهای مصرفی ثابت باقی بماند. در این شهر دولت برای ممانعت از کاهش قیمت‌ها اقدام به ارائه یارانه کرد و این یارانه را برای حمل و نقل عمومی هم در نظر گرفت.
طبق گزارش مرکز مطالعات اکونومیست بیشترین افت شاخص هزینه‌های زندگی در شهرهای واقع در امریکای لاتین اتفاق افتاد که برابر با منفی ۴ واحد بود و در امریکای شمالی این افت به رقمی کمتر از ۰.۷ واحد رسید. در اروپای شرقی شاخص هزینه زندگی حدود یک درصد تنزل یافت و در افریقا بیش از ۲.۲ واحد بود. از طرف دیگر شاخص هزینه‌های زندگی در کشورهای خاورمیانه نه‌تنها کاهش پیدا نکرد بلکه روند افزایشی داشت. در این بازه ده ماهه شاخص هزینه زندگی در خاورمیانه ۰.۶ واحد رشد کرد و در آسیا با افزایش ۱.۲ واحدی همراه بود. شاخص هزینه‌های زندگی در اروپای غربی رشد چشمگیری داشت که برابر با ۲.۹ واحد بود. این نرخ‌ها در مقایسه با مدت مشابه سال قبل تهیه شده است.
قیمت کالاهای مصرفی در یک سال اخیر چه تغییری کرده است
در یک سال اخیر بالاترین رشد قیمت به وسایل الکترونیکی مصرفی اختصاص داشت درحالی‌که بیشترین کاهش به قیمت انواع پوشاک اختصاص دارد. مطالعات نشان داده است قیمت وسایل تفریح و سرگرمی شامل خرید یک شام، خرید کتاب کاغذی، یک تلویزیون هوشمند یا حتی کامپیوتر شخصی با شیب زیادی رشد کرده است و بالاترین نرخ رشد در این گروه از کالاها به وسایل الکترونیکی اختصاص داشت. در سال جاری قیمت کامپیوترهای شخصی ۱۸.۷ درصد نسبت به سال قبل افزایش پیدا کرد. قیمت کامپیوتر شخصی در اوساکای ژاپن بیش از دیگر کشورها بود و در کاراکاس پایتخت کشور ونزوئلا پایین‌ترین میزان بود.
سؤال این است که دلیل تأثیر بالای پاندمی و بحران‌های سال جاری روی قیمت وسایل الکترونیکی چیست؟ آیا تنها افزایش تقاضا برای این کالاها زمینه را برای رشد قیمت فراهم کرد یا عامل دیگری هم در این مسئله دخیل است؟
بررسی‌های اکونومیست نشان داده است ریشه این مشکل در تعطیلی واحدهای صنعتی در شهر ووهان چین در ابتدای همه‌گیری است. این شهر یکی از قطب‌های اصلی تولید وسایل الکترونیکی در چین است و بعد از قرنطینه این شهر و تعطیلی واحدهای صنعتی، عملاً تولید در این شهر متوقف شد و عرضه آن به بازارهای بین‌المللی هم با توقف پروازها انجام نشد. توقف تولید و کمبود عرضه اولین شوک را در جهت افزایش قیمت ایجاد کرد. سپس طرح مسئله دورکاری و افزایش تقاضا برای خرید انواع کامپیوتر و لپ‌تاپ باعث شد تا تقاضا هم رشد کند پرفشار مضاعفی به قیمت وارد شود.
طبق گزارش مرکز مطالعات اکونومیست در سال ۲۰۲۰ شاخص قیمت وسایل سرگرم‌کننده ۳.۲ واحد نسبت به سال قبل از آن افزایش یافت درحالی‌که شاخص قیمت وسایل بهداشت فردی ۲.۴ واحد، شاخص قیمت تنباکو ۲.۳ واحد و شاخص قیمت حمل و نقل ۱.۳ واحد رشد کرد. نرخ رشد شاخص قیمت سبزی‌ها و خوراکی‌ها برابر با ۰.۹ واحد و شاخص قیمت وسایل خانه ۰.۷ واحد اعلام شد درحالی‌که شاخص قیمت قبوض آب و برق و گازهای خانگی نه‌تنها رشدی نکرد بلکه با کاهش ۰.۴ واحدی همراه بود. در این بازه زمانی شاخص قیمت انواع لباس و پوشاک ۱ واحد کمتر شد. برآیند شاخص هزینه‌های مصرفی در سال ۲۰۲۰ میلادی ۰.۳ واحد بیشتر از سال ۲۰۱۹ بود که نشان از سخت‌تر شدن زندگی برای مردمی دارد که امسال شغل و درآمد خود را از دست داده‌اند.
در سال جاری همه‌گیری کرونا تأثیر زیادی روی سبک زندگی و نوع مصرف مردم داشت. در این سال از خریدهای بی‌فکر خبری نبود و مردم بیش از مصرف به پس‌انداز روی آوردند و برای روزهای آینده که در مورد آن اطلاعی نداشتند پس‌انداز کردند. امسال، سال متفاوتی برای دنیا بود و بازار و اقتصاد دنیا هم این تغییر را تجربه کردند. نکته مهم این است که تأثیر این تغییر در عادت مصرفی مردم ممکن است تا چندین سال در اقتصاد باقی بماند مگر اینکه دولت‌ها بتوانند با ابزارهای مختلفی که در اختیار دارند زمینه را برای بازگشت به وضعیت قبل از کرونا فراهم کنند.
تهران، شهری گران برای خرید کامپیوترهای شخصی
با توجه به اینکه همه‌گیری کرونا باعث شد تا عرضه انواع کامپیوترهای شخصی تنزل یابد و تقاضا برای آن رشد کند، قیمت آنها در یک سال بالغ بر ۱۸ درصد رشد کرد. اما در برخی از شهرهای دنیا متوسط قیمت کامپیوترهای شخصی بیش از دیگر شهرها بود. آمارها نشان می‌دهد اوساکای ژاپن گران‌ترین شهر دنیا برای خرید کامپیوتر است. در سال جاری متوسط قیمت هر کامپیوتر شخصی در این شهر برابر با ۱۸۲۸ دلار بود که نسبت به سال قبل کاهش داشته است.
اما در شهر تهران مردم برای خرید یک دستگاه کامپیوتر باید ۱۷۱۴ دلار هزینه کنند که نسبت به سال قبل ۱۳ دلار بیشتر است. در سال ۲۰۱۵ متوسط قیمت هر دستگاه کامپیوتر در تهران برابر با ۱۳۳۵ دلار بود ولی در اوساکای ژاپن کامپیوتری مشابه با قیمت ۹۶۳ دلار به فروش می‌رسید. تهران دومین شهر گران دنیا برای خرید کامپیوتر شخصی است.
از دیگر شهرهای دنیا که قیمت خرید کامپیوتر در آنها بسیار زیاد است می‌توان به نایروبی متعلق به کشور کنیا، وین پایتخت اتریش، گواتمالاسیتی پایتخت کشور گواتمالا و لیما پایتخت پرو اشاره کرد. قیمت خرید کامپیوتر شخصی در شهرهای لس‌آنجلس، لکسینگتون و هیوستون امریکا هم بسیار بالا است ولی مردم در این شهرها برای خرید کامپیوتر باید به ترتیب ۱۶۰۱ دلار، ۱۵۴۹ دلار و ۱۵۲۶ دلار هزینه کنند. جالب اینجاست که قیمت کامپیوتر در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال ۲۰۱۵ در شهر لس‌آنجلس رشد کرده است ولی در دو شهر دیگر امریکا کاهش پیدا کرده است.
اصلی‌ترین دلایل تغییر قیمت‌ها در سال جاری
در اینجا این سؤال مطرح می‌شود که دلیل اصلی تغییر قیمت‌ها در بازار جهانی چیست و چه فاکتورهایی در آن بیشترین تأثیر را داشت؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد بالغ بر ده عامل در این تغییر قیمت اثرگذار بودند ولی پنج عامل را می‌توان به عنوان مهم‌ترین عوامل معرفی کرد.
اولین و اصلی‌ترین عامل تغییر در هزینه زندگی و قیمت کالاهای مصرفی در کشورها، تغییر نرخ ارز یک کشور در برابر دلار امریکا است. ازآنجاکه نیویورک به عنوان شهر مرجع انتخاب‌شده است و تمامی هزینه‌ها در این شهر به عنوان مرجع در نظر گرفته شده است اگر ارزش پول یک کشور در مقابل دلار امریکا کاهش چشمگیری داشته باشد، تأثیر آن در شاخص هزینه زندگی و جایگاه شهر در فهرست شهرهای گران دنیا بسیار زیاد است. در حالت کلی بعد از همه‌گیری کرونا ارزش پول کشورهای درحال‌توسعه در برابر دلار کاهش زیادی پیدا کرد. این مسئله در کشورهای آسیایی و امریکای لاتین بسیار چشمگیر بود و به همین دلیل شاخص هزینه‌های زندگی در این شهرها نیز تغییرات زیادی را تجربه کرد.
دومین عامل را می‌توان اختلال در زنجیره تأمین کالا دانست که سبب شد تا قیمت تمام‌شده کالاها و هزینه زندگی در شهرهای مختلف تحت تأثیر قرار بگیرد. در سال ۲۰۲۰ به دلیل همه‌گیری کرونا و بسته شدن مرزهای کشورهای مختلف برخی از کشورها با کمبود بسیاری از کالاها روبه‌رو شدند و کاهش عرضه باعث افزایش قیمت آنها در بازار شد.
در مورد تهران تحریم‌های اقتصادی امریکا و عدم دسترسی ایران به منابع مالی خود در خارج از مرزهای کشور در کنار تحریم نفتی باعث شد تا قیمت‌ها رشد کند. این کشور برای حفظ ارز تصمیم گرفت تا مانع از واردات بخش زیادی از کالاها شود و در نهایت کاهش عرضه آن کالاها در بازار بسترساز افزایش قیمت آنها شد. این تأثیر بزرگ اقتصادی تنها به دلیل تحریم امریکا علیه ایران و وضع قانون تحریم ثانویه امریکا علیه کشورهایی که با ایران همکاری اقتصادی داشته باشند، ایجاد شد.
سیاست‌های دولتی هم در افزایش هزینه‌های زندگی اثرگذار است
سومین مسئله‌ای که باعث تغییر قیمت کالاها در سال جاری شد، سیاست‌های دولتی است. سیاست‌هایی که دولت‌ها برای رهایی از فشارهای مالی ناشی از همه‌گیری کرونا در سال جاری اجرا کردند ولی باعث شد تا چالش‌های بزرگی برای اقتصاد این کشورها ایجاد شود و توان مصرف مردم کاهش زیادی پیدا کند یا حجم کالاهای موجود در بازار به‌اندازه‌ای کاهش یابد که کشور با معضلات تازه‌ای درگیر شود.
به‌عنوان‌مثال در آرژانتین سیاست کنترل قیمتی وضع شد و سبب شد در شرایطی که مردم نگران اوضاع هستند و اقدام به خرید کالاها و انبار آن می‌کنند، قیمت ثابت بماند. این مسئله باعث شد تا کمبود کالا در بازار ایجاد شود و بحران افزایش یابد. در برخی دیگر از کشورها افزایش شدید نرخ مالیات‌های دولتی به‌منظور جبران بخشی از هزینه‌های ناشی از همه‌گیری کرونا سبب شد تا هزینه تمام‌شده برای تولید کالاها افزایش یابد. یکی از این کشورها عربستان بود که به دنبال افت قیمت نفت و کاهش درآمد نفتی اعلام کرد مالیات بر ارزش‌افزوده را از ۵ درصد به ۱۵ درصد افزایش می‌دهد. این طرح در جولای سال ۲۰۲۰ اجرا شد و تأثیر معناداری در هزینه خانوارها در این کشور داشت.
عامل دیگری که باید مدنظر قرار بگیرد کاهش شدید درآمد قابل استحصال در کشورها است. تعطیلی‌های وسیع، اخراج نیروهای کار و کاهش تقاضا برای کالاها و خدمات مختلف سبب شد تا درآمد مردم به شدت کاهش پیدا کند و پول کمتری برای مصرف باقی بماند. از طرف دیگر عدم اطمینان در مورد زمان برطرف شدن تمامی مشکلات و بازگشت به وضعیت عادی هم بر چالش‌ها افزود. در این وضعیت پس‌اندازهای ناشی از نگرانی در مردم افزایش یافت و مصرف کاهش زیادی پیدا کرد و تأثیر این مسئله در کیفیت زندگی مردم دنیا کاملاً مشهود بود.
آخرین عامل بسیار مهم را می‌توان تغییر سبک زندگی مردم در دوره کرونا دانست. تغییری که باعث تحول زیاد در قیمت کالاها در بازار شد. به‌عنوان‌مثال در شرایطی که مردم زمان زیادی در خانه سپری می‌کردند و حتی بعضاً مجبور به دورکاری بودند، نیازهای تازه‌ای برای آنها ایجاد شد و کالاهایی که پیش‌ازاین برای آنها اهمیتی نداشت به عنوان یک بخش مهم برای ادامه زندگی تعریف شد.
همچنین بخش زیادی از تفریحات قدیمی از زندگی آنها حذف شد و کالاهای موردنیاز برای انجام آن تفریحات هم خریداری نشد. به‌عنوان‌مثال می‌توان به افزایش خرید بازی‌های کامپیوتری در سال جاری اشاره کرد. مرکز مطالعاتی اکونومیست نوشت: «در این سال که مردم نمی‌توانستند برای گذراندن وقت به خارج از خانه بروند، مهمانی بگیرند یا به مهمانی بروند و یا در سینما و کنسرت و مراکز تفریحی دیگر حضور پیدا کنند صرف وقت در مقابل تلویزیون‌های هوشمند و باکیفیت و استفاده از بازی‌های کامپیوتری برایشان اولویت پیدا کرد. رشد تقاضا برای این کالاها که به دلیل تغییر سبک زندگی اتفاق افتاده بود موجب افزایش قیمت آنها شد.»
گران‌ترین شهرهای دنیا کدام‌اند
طبق گزارش منتشرشده توسط مرکز مطالعات اکونومیست در سال جاری هنگ‌کنگ گران‌ترین شهر دنیا برای زندگی است. شاخص هزینه‌های زندگی در این شهر برابر با ۱۰۳ است که ۳ واحد بیش از شهر مرجع یعنی نیویورک است و جایگاه این شهر نسبت به سال قبل تغییری نکرده است. به این معنا که در سال قبل هم هنگ‌کنگ گران‌ترین شهر دنیا بود. اما در جایگاه دوم و سوم شهرهای زوریخ و پاریس قرار دارند که شاخص هزینه‌های زندگی در هردو برابر با ۱۰۳ است و هر دو نسبت به سال قبل چهار پله ارتقای جایگاه را تجربه کرده‌اند.
در سال جاری هنگ‌کنگ گران‌ترین شهر دنیا برای زندگی است. شاخص هزینه‌های زندگی در این شهر برابر با ۱۰۳ است که ۳ واحد بیش از شهر مرجع یعنی نیویورک است
شهر سنگاپور که در سال قبل دومین شهر گران دنیا بود در گزارش سال ۲۰۲۰ جایگاه چهارم را دارد و شاخص هزینه‌های زندگی در این شهر برابر با ۱۰۲ است. این شهر یکی از شهرهای مهاجرپذیر در قاره آسیا است و یک دلیل مهم برای کاهش شاخص هزینه‌های زندگی در این شهر را می‌توان خروج مهاجران و نیروی کار خارجی از این شهر دانست که باعث افت تقاضا و کاهش قیمت‌ها شده است. شهر ژنو سوئیس و اوساکای ژاپن هم در این رده‌بندی به عنوان شهرهای گران دنیا معرفی‌شده است و شاخص هزینه‌های زندگی در ژنو معادل نیویورک یعنی برابر با ۱۰۰ است ولی در اوساکا برابر با ۱۰۱ است. جایگاه ژنو در رده‌بندی شهرهای گران دنیا نسبت به سال ۲۰۱۹ سه پله ارتقا یافته است ولی اوساکا کاهش ۴ پله‌ای جایگاه را در این رده‌بندی تجربه کرده است.
شاخص هزینه‌های زندگی در شهرهای کپنهاگ دانمارک و لس‌آنجلس امریکا برابر با ۹۶ است به این معنا که هزینه زندگی در هردو شهر یکسان است.
بیشترین تغییر هزینه در کدام شهرها اتفاق افتاد
در این بخش با دودسته از شهرها مواجه هستیم. اول شهرهایی که شاخص هزینه‌های زندگی در آنها طی یک سال اخیر بالاترین رشد را داشته است و دوم شهرهایی که شاهد کاهش هزینه‌های زندگی طی یک سال اخیر بودند. طبق مطالعات در سال ۲۰۲۰ شاخص هزینه‌های زندگی در شهر ریکیاویک پایتخت ایسلند بیشترین کاهش را تجربه کرده است و باعث شد تا رتبه این شهر در فهرست شهرهای گران‌قیمت دنیا با ۲۷ پله کاهش به جایگاه ۵۶ برسد. شاخص هزینه‌های زندگی در این شهر در سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۷ واحد کمتر از سال قبل بود. شهرهای سائوپائولو و ریودوژانیروی برزیل به ترتیب جایگاه دوم و سوم را در این فهرست دارند و آمارها نشان از افزایش نرخ فقر و بحران اقتصادی در این کشور دارد.
از دیگر شهرهایی که بالاترین کاهش هزینه‌های زندگی را تجربه کرده‌اند می‌توان به بانکوک پایتخت تایلند، مسکو پایتخت روسیه، مکزیکوسیتی پایتخت مکزیک، کیف پایتخت اوکراین و استانبول از شهرهای بزرگ و مهم ترکیه اشاره کرد.
شهرهایی که هزینه زندگی در آنها با سرعت بالایی رشد کرده است که تهران در میان این شهرها جایگاه اول را دارد
از طرف دیگر شهرهایی هم هستند که هزینه زندگی در آنها با سرعت بالایی رشد کرده است که تهران در میان این شهرها جایگاه اول را دارد. در سال ۲۰۲۰ شاخص هزینه‌های زندگی در تهران برابر با ۶۲ بود و این شهر جایگاه ۷۹ را در میان شهرهای گران دنیا داشت. شاخص هزینه‌های زندگی در تهران نسبت به سال قبل ۱۰ واحد رشد کرد و جایگاه تهران در میان شهرهای گران ۲۷ پله ارتقا یافت. شهر پرت استرالیا که یکی از شهرهای ایالت غربی این کشور است در این رده‌بندی جایگاه دوم را دارد ولی تغییر شاخص هزینه‌های زندگی در این شهر طی یک سال اخیر برابر با ۳ واحد و تغییر رتبه این شهر برابر با ۱۲ واحد بوده است.
شهرهای گوانگژو در چین، بلگراد در صربستان و ابیجان در ساحل‌عاج در رده‌های بعدی قرار دارند. رم پایتخت ایتالیا که در سال جاری شاخص هزینه زندگی در آن برابر با ۷۷ بود و رتبه ۳۲ را در میان گران‌ترین شهرهای دنیا برای زندگی داشت شاهد افزایش ۱۱ پله‌ای جایگاه خود طی یک سال اخیر بود و شهرهای دوسلدورف آلمان و داکار متعلق به سنگال هم هریک افزایش ۱۱ پله‌ای در جایگاه خود در میان شهرهای گران دنیا برای زندگی را تجربه کرده‌اند.
شرایط در سال ۲۰۲۱ چه تغییری خواهد کرد
مرکز مطالعات اکونومیست در پایان این گزارش به این سؤال پاسخ داد که در سال ۲۰۲۱ چه شرایطی بر اقتصاد دنیا حاکم می‌شود و آیا شاخص هزینه‌های زندگی در دنیا تحت تأثیر پاندمی و اثرات اقتصادی آن رشد می‌کند یا خیر. طبق مطالعات این مرکز در سال آتی هم ما شاهد افزایش قیمت‌ها خواهیم بود زیرا احیای اقتصاد دنیا در سال بعد بسیار دور از انتظار است.
در بخشی از گزارش آمده است: «شرایط اقتصادی دنیا در سال بعد تا حد زیادی بستگی به سطح همه‌گیری کرونا و سطح توزیع و تولید واکسن دارد. درصورتی‌که شرکت‌های زیادی بتوانند واکسن‌های قابل‌اعتماد تولید کنند و آن را وارد بازار کنند، سرعت واکسینه شدن مردم دنیا افزایش پیدا می‌کند و به‌سرعت اقتصاد دنیا به سمت بازسازی حرکت می‌کند. اما حتی در این سناریوی بسیار خوش‌بینانه هم بازگشت به شرایط اقتصادی پیش از کرونا در سال ۲۰۲۱ اتفاق نمی‌افتد و ما باید تمامی سال را به عنوان زمان موردنیاز برای واکسیناسیون دنیا در نظر بگیریم.»
در ادامه این گزارش آمده است: «بنابراین سال بعد اقتصاد دنیا رشد نمی‌کند و فعالیت‌های اقتصادی به شرایطی که قبل از کرونا وجود داشت بازنمی‌گردد. در این سال همچنان مردم برای خرید کالاها صرفه‌جویی می‌کنند، نرخ بیکاری بالا است و بسیاری از مردم از درآمد کافی برای سفرهای تفریحی و فعالیت‌های سرگرم‌کننده برخوردار نیستند. سال ۲۰۲۱ را هم باید سالی مشابه سال جاری دید با این تفاوت که به دلیل دسترسی دنیا به واکسن و شروع به واکسیناسیون می‌توان به روزهای بهتر دل خوش کرد و برای این روزها برنامه‌ریزی کرد.»
مرکز مطالعاتی اکونومیست احتمال افزایش ۰.۲ درصدی شاخص هزینه‌های زندگی در سال ۲۰۲۱ را محتمل می‌داند و بر این باور است که از سال ۲۰۲۲ سیر نزولی قیمت‌ها در دنیا شروع می‌شود. در سال بعد هم تقاضا برای انواع کامپیوترها، وسایل تفریحی خانگی، اینترنت پرسرعت، گوشی‌های هوشمند و تجهیزات الکترونیکی موردنیاز منزل بیشتر می‌شود و رشد قیمت این دسته از کالاها را تجربه خواهیم کرد.
افزایش تعرفه‌های وارداتی و مالیات در سال بعد هم بسیار محتمل است که باعث تشدید سرعت افزایش قیمت این دسته از کالاها و حتی بسیاری از کالاهای خوراکی و مواد غذایی می‌شود. خریدهای آنلاین در سال ۲۰۲۱ هم سهم زیادی از کل مصرف در دنیا را به خود اختصاص می‌دهند و انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۲ دنیا شرایط عادی زندگی و خرید را تجربه کند. در همین سال هم هست که بازار کار به وضع عادی بازمی‌گردد و بحران بیکاری تنزل پیدا می‌کند.
مجله خبری ایکسب، بازتاب اخبار و گزارشهای صنعت و اقتصاد ایران و جهان
