نفت و گاز مانع سرمایه‌گذاری و توسعه بخش زغال سنگ

درآمدهای معدنی می تواند جایگزین درآمدهای نفتی شود. ایران از نظر معدن قوی است و این موضوع می تواند به جایگزین شدن معدن به جای نفت کمک بیشتری کند. براساس آمار و ارقام، ایران از نظر ذخایر زغال سنگ حدود یک درصد ذخایر دنیا را به خود اختصاص داده به طوری که ذخایر زمین شناسی زغال سنگ در ایران حدود11-14 میلیارد تن و ذخایر قطعی حدود 1.1 میلیارد تن است. زغال سنگ در دو نوع حرارتی و کک شو عرضه می شود که بزرگترین مصرف کننده زغال سنگ کک شو در ایران، شرکت ذوب آهن اصفهان است. مرکز پژوهش های مجلس به بررسی چالش های معدن کاری زغال سنگ ایران پرداخته است.

*کشورهای پیشرفته چه استفاده ای از معدن می برند؟

برمبنای گزارش ارائه شده توسط آژانس بین المللی انرژی با عنوان چشم انداز انرژی جهان 2017، در سال 2040 علاوه بر سرمایه گذاری کشورهای پیشتاز با حمایت های دولتی در عرصه منابع انرژی تجدیدپذیر،

حداقل تا سه دهه آینده همچنان از سوخت های فسیلی ازجمله زغال سنگ استفاده خواهد شد و این منابع جزو مهمترین منابع تأمین انرژی دنیا باقی می مانند.

حداقل تا سه دهه آینده همچنان از سوخت های فسیلی ازجمله زغال سنگ استفاده خواهد شد و این منابع جزو مهمترین منابع تأمین انرژی دنیا باقی می مانند.

این گزارش پیش بینی می کند که میزان تولید برق از طریق زغال سنگ تا سال 2040 با رشد 10 درصدی همراه خواهد بود و از 9.41 تریلیون کیلووات ساعت در سال 2015 به 10.39 تریلیون کیلووات ساعت در سال 2040 خواهد رسید. بنابراین تا سه دهه آینده، زغال سنگ به عنوان یکی از منابع اصلی تولید برق جهان به حساب می آید و سرمایه گذاری برای استخراج این ماده معدنی همچنان ادامه دارد. متوسط میزان تولید جهانی از معادن زغال سنگ در حال حاضر 0.8 درصد که این میزان در ایران در حدود 0.1 درصد یا به عبارتی یک هشتم تولید جهانی است.

علاوه بر این، مطابق گزارش مؤسسه جهانی زغال سنگ 74 درصد فولاد جهان به روش کوره بلند و کنورتور، با بهره گیری از زغال سنگ کک شو یا متالورژیکی و بقیه تولید فولاد جهان با استفاده از روش های احیای مستقیم بر پایه گاز تولید می شود.

*چشم انداز معادن زغال سنگ ایران و جهان چه می شود؟

مطابق گزارش ارائه شده با عنوانDecline  Global Coal: The Acceleration of Market زغال سنگ در تغییرات آب و هوایی نقش بسزایی دارد و گزارش های علمی مؤید این مطلب است که سوزاندن زغال سنگ با نرخ کنونی نباید ادامه پیدا کند.

طبق گزارش مرکز پژوهش های مجلس، سهم زغال سنگ در تغییرات آب وهوایی با به خطر انداختن سلامت عمومی (آلودگی هوا) و محیط زیست افزایش یافته است. این عوامل باعث شده اند که دولت ها قوانین و سیاست های سختگیرانه ای برای استفاده از زغال سنگ وضع کنند و مجموع این سیاست ها تأثیرات جدی در سرمایه گذاری در این حوزه ایجاد کرده است.

برای مثال افزایش علاقمندی برای سرمایه گذاری در حوزه منابع انرژی تجدیدپذیر، جذابیت سرمایه گذاری در معادن زغال سنگ را کاهش داده است. حذف تدریجی زغال سنگ به عنوان یک منبع انرژی در کشورهای توسعه یافته از نظر اقتصادی توجیه پذیر است، اما کنار گذاشتن این ماده به عنوان منبع انرژی در کشورهای در حال توسعه بدون همکاری و مشارکت کشورهای توسعه یافته بعید به نظر می رسد.

براساس این گزارش، سیاست های راهبردی در حوزه زغال سنگ در ایران نسبت به دنیا متفاوت است. در ایران به دلیل وجود منابع عظیم نفت و گاز، توجه به سرمایه گذاری و توسعه بخش زغال سنگ مغفول مانده است. وجود منابع گاز طبیعی و سیاست های توسعه صنعت فولاد کشور باعث شده است که تنها تولیدکننده های فولاد به روش کوره بلند به شرکت ذوب آهن اصفهان و گروه میدکو (در حال احداث) محدود شوند.

فعالیت معادن زغال سنگ کشور به منظور تأمین ماده اولیه کارخانه تولید فولاد موجب اشتغالزایی برای 30.000 نفر شده است که عدد قابل توجهی است. از طرفی، نبود نیروگاه های زغالی در کشور، عمده مصرف زغال سنگ حرارتی را کاهش داده است و تنها بخشی به کشورهایی مانند ترکیه صادر می شود.

در حال حاضر کارخانه ذوب آهن اصفهان به طور متوسط سالیانه حدود 1.5 میلیون تن کنسانتره زغال سنگ کک شو مصرف می کند و این در حالی است که میزان تولید کنسانتره زغال سنگ در کشور در سال 1395، 1.2 میلیون تن بوده است.

[صفحه چاپ]