رابطه میان کارفرما و کارگر یا کارمند، رابطه‌ای حرفه‌ای است که مبنای شکل گیری آن بر پایه قانون است. ممکن است در مدت زمانی که قرارداد کار (چه به صورت کتبی یا شفاهی) فی مابین کارفرما و نیروی کار برقرار می‌باشد، مسائل قانونی مختلفی به‌وجود آید. در ادامه به مشکلات رایجی که بین کارگر و کارفرما حاکم است، می‌پردازیم.
شکایت از کارفرما بابت حقوق و دستمزد معوقه
با شروع کار در کارگاه (شرکت)، کارگر، مستحق دریافت حقوق و مزایا در برابر کار برای کارفرما می گردد. قانون گذار نیز، برای حفظ حقوق طرفین، در سال ۱۳۶۹، قانون کار را تدوین و تنظیم کرده است. هر قراردادی، دارای اصول و شرایطی است که طرفین، پس از انعقاد آن، مکلف به اجرا و رعایت آن هستند. گاهی با وجود ذکر میزان حقوق در قرارداد، ممکن است کارفرما، حق السعی کارگر را نپردازد. در این حالت، کارگر برای دریافت حقوق و دستمزد معوقه خود باید اقدامات قانونی را انجام داده که شکایت از کارفرما بابت حقوق، مرجع رسیدگی و مراحل خاص خود را دارد. به این صورت که با احراز هویت در سامانه روابط کار، فرایند ثبت شکایت را انجام دهند.
شکایت از کارفرما بابت حق بیمه
یکی از ترفندهایی که کارفرما با آن به دنبال فرار از مالیات است بیمه نکردن کارمندان و کارگران بوده که این مهم می‌تواند بار حقوقی زیادی برای وی به دنبال داشته باشد. ماده ۱۴۸ قانون کار به‌صورت واضح بیمه کردن کارگر را یکی از وظایف کارفرما معرفی نموده و همچنین ماده ۴ قانون تامین اجتماعی نیز این وظیفه را از ملزومات رابطه کارفرما و کارگر می‌داند. ازاین‌رو در صورت عدم پرداخت حق بیمه کارگر می‌تواند با مراجعه به سامانه روابط کار نسبت به پیگیری مسئله اقدام نماید.
شکایت از کارفرما بابت عدم انعقاد قرارداد
یکی دیگر از دلایل رایج و معمول شکایت از کارفرما در اداره کار اجتناب وی از انعقاد قرارداد رسمی با کارگر است. بسیاری از کارفرمایان به خیال خود بر این باورند که عدم انعقاد قرارداد می‌تواند راه فراری برای عدم اجرای تعهدات آنها در قبال کارگران باشد اما کارگران باید بدانند که حتی در این صورت نیز می‌توانند برای احقاق حق خود از حمایت‌های قانونی استفاده کنند.
شکایت از کارفرما بابت عیدی و سنوات
عیدی در واقع مبلغی است که در پایان هر سال کارفرما ملزم به پرداخت آن به کارگران تحت پوشش بیمه‌ای خویش می‌باشد و به کلیه‌ی کسانی که مشمول قانون کار از جمله دائمی، موقت، ساعتی،پاره‌وقت و … هستند، تعلق می‌گیرد. مطابق قانون کار عیدی هر کارگر معادل 2 ماه پایه حقوق است. این نکته را بایست خاطر نشان نمود که مدتی که شخص به اشتغال مشغول بوده به ازای آن مستحق دریافت عیدی است. فرایند احراز هویت سامانه روابط کار با همکاری یوآیدی به سرعت و با دقت بالا انجام می پذیرد.
طرح شکایت با وجود نبود قرارداد
نبود قرارداد در بیشتر مواقع باعث وقوع مشکلات متفاوت برای هر دو طرف قرارداد یعنی کارفرما و کارگر خواهد شد و به همین جهت است که همیشه بر داشتن یک قرارداد کامل تاکید می‌شود.
این موضوع در ابتدای امر برای کارگران اهمیت بیشتری خواهد داشت، زیرا در صورت نرسیدن به حق و حقوق قانونی خود، با در دست داشتن قرارداد و ارائه به مراجع رسیدگی به اختلافات کارگری، به‌راحتی قادر خواهند بود در این مراجع رسمی به شکایت از کافرما بپردازد.
خوشبختانه در قانون ساز و کار معین و مشخصی برای حالت‌های مختلف در نظر گرفته شده است و حتی در صورتی که کارگر هیچ قراردادکار کتبی با کارفرما خود تنظیم نکرده باشد، باز هم می‌تواند در صورت عدم پرداخت حق و حقوق خود از سوی کارفرما، شکایت خود را تنظیم و به مراجع مربوطه ارائه کند.
برای این امر کارگر باید با پرینت واریز حقوق به حساب خود، جمع‌آوری ادله از طریق استشهادیه محلی شاهدان و غیره رابطه کاری خود را با کارفرما به اثبات برساند و نشان دهد که در طی ماه‌ها و یا سال‌های گذشته، در کارگاه یا شرکت کارفرما یا هر مجموعه‌ای، وظایف شغلی را برعهده داشته است.
نکته مهم دیگر این است که نبود قرارداد در این شرایط برای کارفرما نیز به‌شدت آسیب‌زا و مشکل‌آفرین خواهد بود، زیرا در این صورت و پس از اثبات وجود رابط کاری بین کارفرما و کارگر، کارگر قادر است حقوق و مزایای خود را به شکل غیر واقعی افزایش دهد و در این شرایط کارفرما هیچ راهی برای اثبات حقانیت خود نخواهد داشت.
مدارک مورد نیاز جهت طرح شکایت از کارفرما
جهت طرح دعوا در مراجع اداره کار، باید کلیه مدارک و اسنادی که دلالت بر وجود رابطه کارگری دارد، از جمله سند قرارداد، گزارش اداره بیمه تامین اجتماعی، فرم ساعات ورود و خروج از کارگاه و یا هر دلیل و مدرکی که اثبات کننده این رابطه باشد و در موضوع دعوای شما گره‌گشا باشد را باید به همراه داشته باشید و به پیوست، ضمیمه شکایت یا پرونده نمایید.
همان‌گونه که در اغلب مقالات ما در حوزه روابط کارگری و سایر حوزه‌ها ذکر گردیده، در طرح دعوا یا دفاع از هر ادعایی، شما باید تمامی مدارک و مستنداتی را که دلالت برحقانیت‌تان دارد، در صورت نیاز به دادگاه ارائه نمایید و آنها را به همراه لایحه دفاعیه حتما ضمیمه پرونده کنید.
همچنین به این موضوع توجه داشته باشید که بر اساس قانون، برای اثبات هر ادعایی از سند، اقرار، شهادت، قسامه و سوگند می‌توان استفاده کرد که به این موارد ادله اثبات دعوا گفته می‌شود هر چند علم و آگاهی قضات یا کارشناسان رسیدگی کننده در مراجع کار نیز در بسیاری از پرونده‌ها بی تاثیر نخواهد بود.
مراحل شکایت از کارفرما
شکایت از کارفرما تحت مراحل زیر انجام می‌پذیرد:
- دریافت خدمات مشاوره تأمین اجتماعی و قانون کار برای انتخاب مسیر درست برای شکایت و جلوگیری از اشتباهات رایج در این زمینه
- جمع‌آوری مستندات اعم از قرارداد، حق بیمه، شهادت سایر افراد و مواردی ازاین‌دست برای طرح شکایت از کارفرما
- مراجعه به اداره کار و پر کردن تمام فرم‌های مورد نیاز برای شکایت
- دریافت نامه سازش و تحویل آن به کارفرما
- شرکت در جلسات سازش برای حل اختلاف
- در صورت عدم برقراری سازش میان کارگر و کارفرما، در این مواقع اداره کار با بررسی موارد مختلف اقدام به صدور حکم می‌نماید که برای طرفین لازم‌الاجرا خواهد بود.
- در صورت اعتراض به حکم اداره کار، مرجع ذی‌صلاح بعدی برای رسیدگی به این اختلاف شورای حل اختلاف است.
- رأی صادره از شورای حل اختلاف حتمی بوده و در صورت عدم اجرا توسط کارفرما کارگر می‌تواند با در دست داشتن رأی از طریق دادگاه و صدور اجراییه اقدام به دریافت حقوق خود نماید.
- دادگاه می‌تواند با بستن حساب کارفرما اقدام به پرداخت دستمزد کارگر از حساب وی نیز نماید.
و در آخر…
در انتها باید خاطرنشان کنیم که روابط میان کارگر و کارفرما خارج از روابط معمول جامعه نبوده و شرایط زندگی و فرهنگ جامعه در این امر تأثیر مستقیم خواهد داشت. بااین‌حال برای اینکه کمتر با این مشکلات روبرو شوید حتماً باید در انتخاب کار مناسب و کارفرما دقت بیشتری داشته باشد.
متأسفانه واقعیتی که هنوز در کشور وجود دارد این است که بخش بزرگی از کارگران زحمت‌کش عرصه خدمات، صنعت و تولید، از حقوق حقه مصرح در قانون کار و شرایط شکایت کارگر از کارفرما آگاه نیستند. بدین ترتیب، حقوق آنها ضایع می‌شود؛ نخستین مرحله در احقاق حقوق، آگاهی کامل از آنها است.
