سرکار خانم حانیه ابوئی مهریزی Haniyeh Aboeimehrizi مخترع جوان ایرانی، موفق شد با اختراع پروتئین کایمری با خاصیت ضد سرطانی، مدال طلای مسابقات اختراعات سوییس 2022 ویژه اعضای فدراسیون بین المللی مخترعین را از آن خود کند.
به گزارش ایکسب مگ، حانیه ابوئی مهریزی Haniyeh Aboeimehrizi عضو رسمی فدراسیون جهانی مخترعان سوئیس (IFIA)، مدال طلای مسابقات بین المللی اختراع و نوآوری برای اعضای فدراسیون بین المللی انجمن های مخترعان که در تاریخ 10 تا 12 آگوست 2022 با شرکت 32 کشور با بیش از 740 اختراع در کشور سوئیس برگزار شده بود را از آن خود کرد.
حانیه ابوئی مهریزی Haniyeh Aboeimehrizi جوان خوش فکر و خلاق ایرانی، برای نخستین بار در دنیا با اختراع نوین در حوزه بیوتکنولوژی پزشکی، موفق به طراحی و ساخت یک پروتئین کایمری به منظور درمان هدفمند سرطان شد.
بیماری سرطان یک بیماری پیچیده است که با شبکه ای از مسیر های متابولیکی چندگانه، برای ارتقا رشد و مقاومت در برابر سیستم ایمنی بهم پیوسته اند. چنین شبکه ای کارامدی اش را از طریق کسب جهش های چند گانه در ژنوم انسان به دست می آورد که این جهش ها به فرارشان از تنظیم رشد سلولی نرمال و شکل گیری سریع توده ها که تومور نامیده می شوند، منجر می شوند. امروزه سرطان یکی از دلایل اصلی مرگ در کل جهان به حساب می آید.
هدف های درمانی علیه سرطان پیدا کردن رویکردی برای از بین بردن دائمی سلول های سرطانی به طور انتخابی و محدود کردن اثرات جانبی، بدون مکانیزم های رایج مقاومت شیمی درمانی است. پس از مشاهده ضعف های شیمی درمانی علم درمان سرطان، به سمت آنتی بادی ها، ژن درمانی، ایمنی درمانی، مهندسی ژنتیک میکروارگانیسم ها و تولیدات بیولوژیکی باکتریای و ویروسی پیشرفت کرده است. درمان هدفمند با استفاده از علم بیوتکنولوژی پزشکی و مهندسی ژنتیک یک متد امیدوارکننده در درمان سرطان است که این متد اثر دارو را افزایش می دهد و اثرات جانبی و گسترش مقاومت دارویی را کاهش می دهد.
امروزه یکی از روش های کاربردی و مورد بحث در درمان سرطان استفاده از پپتیدهای نفوذ کننده به درون سلول ها (CPP) می باشد. CPP ها پپتیدهای آمفی پاتیک و کوچک اند که این پپتیدها از طریق روش های وابسته به انرژی وارد سلول ها می شوند و می توانند بین عروق نرمال و بدخیم تمایز دهند. کاربرد دارویی CPP به این صورت است که غلظت درون سلولی شان در سلول هدف برای پاسخ دارویی کافی است و برای سلول های غیر هدف، سمی نیستند و می توانند به طور مستقیم به عنوان دارو استفاده شوند. این پپتیدها برای انتقال مواد مهم دارویی مانند پروتئین ها و پپتیدها نیز استفاده می شوند. این اختراع شامل یک CPP برگرفته از باکتری و یک پروتئین ویروسی می باشد که با مهندسی ژنتیک و مهندسی پروتئین به صورت کایمری تولید شده است.
اختراع حاضر، پروتئین کایمری p28-Vpr نام دارد که به عنوان یک مولکول ابدائی، روشی ابتکاری و نو آورانه برای درمان سرطان به شمار می‌رود. پروتئین کایمری p28-Vpr از سه جز تشکیل شده است: 1) بخش مشتق‌شده از پروتئین آزورین باکتری سودوموناس آیروژینوزا که موجب ورود اختصاصی پروتئین کایمری به داخل سلول های سرطانی می شود ولی به درون سلول‌های غیر سرطانی ورودی ندارد 2) بخش مشتق از پروتئین Vpr ویروس HIV که به شکلی مستقل از پروتئین p53 موجب مرگ سلول های سرطانی می شود و 3) یک رابط پپتیدی که دو جزء دیگر را به یکدیگر متصل می نماید، بدون این که در عملکرد آن ها اخلالی ایجاد نماید. برخلاف روش های درمانی فعلی (از جمله شیمی درمانی و پرتودرمانی) که با عملکرد غیراختصاصی و عوارض جانبی فراوان همراه هستند و از وضعیت مطلوب فاصله بسیار دارند، پروتئین کایمری p28-Vpr به عنوان یک پروتئین ضد سرطانی قدرتمند، اثر گذاری قابل توجه و بسیار امیدوار کننده‌ای از خود نشان داده است که این موضوع توسط تست های آزمایشگاهی بسیاری تایید گردیده است. به ثمر رساندن این اختراع در طی چندین سال تلاش شبانه روزی رخ داد که در این مسیر حمایت های بی دریغ استاد راهنمایم جناب آقای دکتر علی فرهادی، همراهی و راهنمایی هایی های همسر عزیزم آقای دکتر محمد حسین ملک زاده و حمایت های بی نهایت پدر و مادرم که پشتوانه پیشبرد این مسیر بودند، باعث دلگرمی و انگیزه در من می شد و من بی نهایت سپاسگذار این عزیزان هستم.
در پایان بر خود لازم می دانم که از استاد بزرگوار جناب آقای دکتر عباس بهزاد بهبهانی و نیز دانشگاه علوم پزشکی شیراز به ویژه بخش بیوتکنولوژی پزشکی دانشکده پیراپزشکی و همچنین مجموعه افق پژوهش نیکان که با فراهم کردن تسهیلات و ارائه راهکارهای علمی در به ثمر رسیدن این اختراع همکاری داشته اند، سپاسگذاری نمایم.
