یک سال دنیاگیری کرونا و پیامدهای آن تأثیر چشمگیری بر سلامت روان افراد در سراسر جهان گذاشته است؛ اما با بهبود اوضاع چگونه می‌توان این آثار منفی را از بین برد؟
شکی نیست سال ۲۰۲۰ سال سخت و دردناکی برای تمام افراد بود؛ اما حالا با توزیع واکسن کووید ۱۹، امید به بازگشت به زندگی عادی در سال ۲۰۲۱ افزایش یافته است. بااینحال، ماه‌ها اضطراب و اندوه و تنهایی می‌تواند تأثیر منفی زیادی بر روان افراد گذاشته باشد که رهایی از آن کار دشواری است. استرس مزمن می‌تواند بر مغز تأثیر بگذارد و گاهی در چنین وضعیتی علاقه‌ای به انجام کارهایی ندارید که حالتان را بهتر می‌کنند.
برای لذت‌بردن از زندگی در سال ۲۰۲۱، باید از عادت‌های مخرب رها شوید و به سطح انرژی مناسبی برسید. حتی گاهی لازم است خود را به انجام کارهایی وادار کنید که حالتان را به‌تدریج بهتر کند. اگر علائم شدیدی تجربه کردید، می‌توانید برای درمان خود با متخصص مشورت کنید؛ اما درادامه، شش روش علمی برای تغییر مغز و پیداکردن احساسی بهتر ارائه شده است.
۱. مهربان و مفید باشید
مهربانی و نوع‌دوستی و دل‌سوزی بر مغز تأثیر می‌گذارند. براساس پژوهشی، شرکت در امور خیریه سیستم پاداش مغز را فعال می‌کند و حسی مشابه دریافت پول را به‌دنبال دارد. این مسئله برای افرادی صدق می‌کند که رفتار مناسبی ندارند.
داوطلب‌شدن در کارهای خیر حس زندگی را در افراد زنده می‌کند و خوشحالی و سلامت روان را افزایش می‌دهد. افراد مسنی که در کارهای خیر داوطلب می‌شوند، حس رضایت فراوان و اضطراب و افسردگی اندکی تجربه می‌کنند. به‌طور‌خلاصه، خوشحال‌کردن دیگران راهی مناسب برای خوشحال‌کردن خود است.
۲. ورزش کنید
ورزش رابطه‌ی مستقیمی با سلامت روح و روان دارد. با ورزش می‌توانید سلامت قلبی‌عروقی خود را بهبود و افسردگی را کاهش دهید. ورزش در کودکان با عملکرد بهتر در مدرسه گره خورده و شناخت و عملکرد شغلی بهتر را نیز در بزرگ‌سالان به‌دنبال دارد. در بزرگ‌سالان مسن‌تر، ورزش می‌تواند باعث بهبود عملکرد شناختی و انعطاف در‌برابر اختلال‌های زوال عصبی، از‌جمله زوال عقلی شود.
علاوه‌بر‌این براساس پژوهش‌ها، تناسب‌اندام باعث افزایش حجم مغز می‌شود و با عملکرد شناختی بهتر در افراد بزرگ‌سال مسن‌تر رابطه‌ی مستقیمی دارد. افراد ورزش‌کار معمولا طول عمر بیشتری دارند. یکی از کارهای مهمی که می‌توانید برای بازیابی مغزتان انجام دهید، پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری یا دویدن در هوای تازه است.
۳. خوب غذا بخورید
تغذیه تأثیر چشمگیری بر توسعه‌ی سلامت ساختار و عملکرد مغز می‌گذارد. همچنین، بلوک‌های سازنده‌ی مغز را برای ایجاد و حفظ اتصال آماده می‌کند که برای بهبود عملکرد تحصیلی و شناختی ضروری است. براساس شواهد قبلی، کمبود طولانی‌مدت موادمغذی می‌تواند به آسیب عملکردی و ساختاری به مغز منجر شود؛ در‌حالی‌که کیفیت مناسب رژیم غذایی رابطه‌ی مستقیمی با حجم مغز بیشتر دارد.
براساس پژوهشی روی بیست‌هزار شرکت‌کننده از بانک زیستی بریتانیا (UK Biobank)، جذب بیشتر غلات رابطه‌ی مستقیمی با افزایش حجم ماده‌ی خاکستری مغز دارد. گفتنی است ماده‌ی خاکستری یکی از مؤلفه‌‌های اصلی سیستم عصبی مرکزی است که بر بهبود شناخت تأثیر می‌گذارد. بااینحال، رژیم‌های غذایی غنی از شکر یا چربی‌های اشباع یا کالری می‌توانند به عملکرد عصبی مغز آسیب بزنند و توانایی مغز برای ایجاد اتصال‌های عصبی جدید را کاهش دهند و در‌نتیجه، تأثیری منفی بر شناخت بگذارند. بنابراین، صرف‌نظر از سن رژیم غذایی متعادلی شامل میوه‌‌ها و سبزیجات و غلات داشته باشید.
۴. ارتباط اجتماعی را حفظ کنید
تنهایی و انزوای اجتماعی در میان تمام سن‌ها و جنسیت‌ها و فرهنگ‌ها رایج است و دنیاگیری کرونا نیز بر این وضعیت دامن می‌زند. شواهد معتبر علمی نشان می‌دهد انزوای اجتماعی بر سلامت فیزیکی و شناختی و روانی تأثیر می‌گذارد.
طبق پژوهشی جدید، انزوای ناشی از کووید ۱۹ بر شناخت احساسی تأثیر می‌گذارد؛ اما این تأثیر زمانی کمتر می‌شود که ارتباط خود را با دیگران در وضعیت قرنطینه حفظ کنید. توسعه‌ی روابط اجتماعی تأثیر مثبتی بر کاهش خطر مرگ‌و‌میر و بیماری‌ها می‌گذارد.
بنابراین، تنهایی و انزوای اجتماعی دو نمونه از مشکلات سلامت عمومی هستند که به دخالت مؤثر نیاز دارند. تعامل اجتماعی با احساس مثبت و افزایش فعالیت سیستم پاداش مغز در ارتباط است. در سال ۲۰۲۱، با خانواده و دوستان خود در ارتباط باشید و سعی کنید روابط جدیدی نیز شکل دهید.
۵. مهارتی جدید یاد بگیرید
در طول دوره‌های بحرانی رشد و در طول عمر مغز تغییر می‌کند. تجربه‌های جدید مثل یادگیری مهارت جدید می‌توانند بر عملکرد مغز و ساختار آن تأثیر بگذارند. برای مثال، شعبده‌بازی باعث افزایش ماده‌ی سفید (بافت تشکیل‌شده از فیبرهای عصبی) مغز می‌شود که با عملکرد حرکتی بصری در ارتباط است.
به‌طور مشابه، ماده‌ی خاکستری در بخش‌هایی از مغز موسیقی‌دانان افزایش می‌یابد. یادگیری زبان جدید هم می‌تواند ساختار مغز انسان را تغییر دهد. براساس مرور گسترده‌ای بر پژوهش‌ها، افزایش فعالیت‌های سرگرم‌کننده باعث افزایش ذخایر مغزی می‌شود و از کاهش عملکرد شناختی در بزرگ‌سالان مسن جلوگیری می‌کند.
۶. خوب بخوابید
خواب بخش مهمی از زندگی انسان است؛ ولی هنوز بسیاری از افراد رابطه‌ی بین سلامت مغز و فرایند خواب را درک نمی‌کنند. در طول خواب، مغز خود را سازمان‌دهی و با حذف ضایعات سمی عملکرد خود را حفظ می‌کند.
خواب برای انتقال تجربیات به حافظه‌ی بلندمدت و حفظ عملکرد شناختی و احساسی و کاهش خستگی ذهنی اهمیت زیادی دارد. پژوهش‌های مربوط به محرومیت خواب نشان‌دهنده‌ی نواقص مغز و توجه و تغییراتی در سیستم پاداش هستند که در عملکرد احساسی اختلال ایجاد می‌کنند.
همچنین، خواب تأثیر تعدیل‌کننده‌ای بر سیستم ایمنی می‌گذارد. اگر کیفیت و کمیت خوابتان بهینه باشد، انرژی بیشتر و بدن سالم‌تری خواهید داشت و تفکر خلاق را می‌توانید توسعه دهید. پس سعی کنید خود را برای سال ۲۰۲۱ آماده و به دیگران هم در این راه کمک کنید.
مجله خبری ایکسب، بازتاب اخبار و گزارشهای صنعت و اقتصاد ایران و جهان
