تغییر مداوم مقررات بدون اطلاع قبلی صنعتگر، پیچیده کردن صادرات، تأمین دشوار مواد اولیه و دامن زدن به فضای واسطه‌گری و رانت آینده صنایع ازجمله صنعت پلاستیک را تهدید می‌کند.
هرویک یاری جانیان، عضو هیئت نمایندگان اتاق تهران
تغییر مداوم مقررات بدون اطلاع قبلی صنعت‌گران از مهم‌ترین عوامل آسیب‌زننده به فعالیت‌های صنعتی است. قطعات صنعتی مثل سیستم‌های کنترل، الکتروموتورها و هیدرو موتورها منشأ وارداتی دارد. زمانی که مقررات تجاری به‌سرعت تغییر کند، صنعتگر نمی‌تواند تجهیزات موردنظر برای تولید را با قیمت‌های مشخص تأمین کرده و کارخانه را تجهیز کند.
تأمین مواد اولیه در صنعت پلاستیک هم به وضعیت بحران رسیده است. به‌عنوان صنایع پایین‌دستی پتروشیمی به‌هیچ‌وجه از تأمین مواد اولیه راضی نیستیم. بی‌برنامگی در توزیع و نوسان قیمت به تولیدکنندگان صنعت پلاستیک آسیب‌های جبران‌ناپذیری وارد کرده است. تأمین مواد اولیه از پتروشیمی‌ها در حالی برای تولیدکنندگان سخت شده که بازار داخل دچار رکود است و نیمچه امید این واحدها به صادرات هم تحت تأثیر بی‌برنامگی‌ها قرار گرفته است. پتروشیمی‌ها به‌عنوان صنایع بالادستی از کسی دستور نمی‌گیرند و خود در این بی‌برنامگی ایفای نقش می‌کنند.
دراین‌بین رقبای منطقه‌ای هم بیکار ننشسته‌اند. هرچند رقیبان تولیدکنندگان ایرانی در صنعت پلاستیک از منظر تکنولوژی و کیفیت تولید در سطح پایین‌تری قرار دارند اما اکنون شرکت‌های عراقی در حال تجهیز خطوط تولید به ماشین‌آلات پیشرفته‌اند. این شرکت‌ها پیش‌تر مواد اولیه را از ایران می‌خریدند اما اکنون پیشنهادهای بهتری از جانب تولیدکنندگان بزرگ پتروشیمی در حاشیه خلیج‌فارس دارند که تأمین مواد اولیه آن‌ها برای شش ماه آینده را تضمین می‌کند. این در حالی است که تولیدکننده ایرانی علاوه بر تحمل رکود داخلی، در شرایط بسیار پیچیده‌ای کالای ساخته شده را صادر می‌کند و به‌سختی مواد اولیه می‌خرد. ادامه این شرایط با توجه به فعالیت رقبای منطقه‌ای، آینده خوبی را برای این صنعت رقم نمی زند.
تأمین مواد اولیه و فعالیت صنایع بیش از همیشه درگیر رانت و واسطه‌گری شده است. مکانیسم بهین یاب که در سطح کشور تعریف‌شده مؤثر عمل نکرده است. در سال گذشته افزایش قیمت محصولات صنعت پلاستیک به افزایش هزینه تولید دیگر محصولات ازجمله آب‌معدنی منجر شد و این آشفتگی و رشد افسارگسیخته قیمت‌ها ناشی از فضای رانتی و واسطه‌گری‌ها بود.
بسیاری از واحدها جواز صنایع را دریافت کرده‌اند اما به‌جای تولیدکننده در نقش توزیع‌کننده مواد اولیه در بازار ظاهر شدند و به بحران دامن زدند. این انتظار از وزارت صمت وجود دارد که با تشکیل هیئتی وضعیت تولید در واحدهای صنعتی را بررسی کند چراکه بعضی جواز صنایع را خریدند، مواد اولیه را دریافت کردند و به‌جای تبدیل آن در کارخانه به کالا، سر از بازار آزاد درآوردند. تکرار این فرایند به افزایش قیمت و درنهایت تورم تولید انجامیده درحالی‌که بازار هم راکد است.
کارخانه‌های بسیاری طی 40 سال گذشته از دایره تولیدکنندگان خارج شده‌اند. آزمایش، ارج، کفش ملی و بلا از صنایع بزرگی است که تعطیل‌شده و جز نامی از آن‌ها باقی نمانده است. تکرار فرایندهای غلطی چون تغییر مداوم مقررات می‌تواند حیات صنایع بزرگ کنونی را هم تهدید کند. صنعتگر به هیچ رانت و وامی برای انجام فعالیت صنعتی نیاز ندارد. صنعتگر می‌تواند راه خود را پیدا کند اما این انتظار وجود دارد که دولت در این مسیر سنگ‌اندازی نکند.
مجله خبری ایکسب، بازتاب اخبار و گزارشهای صنعت و اقتصاد ایران و جهان
