به گزارش خبرنگار مهر، بحث تنظیم بازار طی سالیان اخیر، یکی از چالش برانگیزترین مباحثی بوده که همواره انتقادات گسترده‌ای را متوجه دولت و سایر دستگاه‌های مربوطه به ویژه وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت کرده است، در این میان، مسئولان وزارت جهاد کشاورزی معتقد هستند که سیستم های نظارتی در اختیار آنان نیست؛ بنابراین آنان مسئول بازار خرده فروشی نیستند؛ این در حالی است که وزارت صنعتی ها نیز وزارت جهاد را مسئول این امر می‌دانند و از وظایف خود در این زمینه سرباز می‌زنند؛ همین پاسکاری‌ها میان دستگاه‌های مسئول؛ تنظیم بازار را به حال خود رها و آشفته کرده است؛ در همین زمینه خبرگزاری مهر گفتگویی را با عیسی کلانتری، وزیر اسبق کشاورزی انجام داده است. او در دولت دوازدهم به عنوان رئیس سازمان حفاظت محیط زیست انتخاب شده است.
آقای کلانتری در چهارسال گذشته، کشور در زمینه تنظیم بازار محصولات اساسی با مشکلات جدی مواجه بود، در این میان وزارت صنعت معتقد بود وزارت جهاد مسئول تنظیم بازار است و وزارت جهاد نیز اعلام می‌کرد مسئولیت تنظیم بازار تا عمده فروشی را دارد و از آنجایی که ابزار نظارتی در اختیار در این وزارتخانه نیست، نمی تواند خرده فروشی ها را هم کنترل کند؛ شما فکر می‌کنید اصلی ترین دلیل نابه سامانی‌های بازار کالاهای اساسی در ۴ سال گذشته چه بوده است؟
– ما در زمینه تنظیم بازار کالاهایی که هم تولید داریم هم واردات، نباید مشکلی داشته باشیم با توجه به اینکه عمده این کالا هم فساد ناپذیر هستند. تنظیم بازار درباره کالاهای فسادپذیر دشوار است، به خصوص که دولت هم در این زمینه ابزاری در اختیار ندارد؛ از جمله محصولاتی مانند سبزی، صیفی و میوه جات که تنظیم بازار این محصولات بستگی به عرضه و تقاضا دارد ضمن اینکه وارداتی هم ندارد.
مثلا محصولاتی مانند گیلاس، پیاز، گوجه فرنگی و غیره واردات ندارند و چون فساد پذیر هستند بنابراین تنظیم بازارشان کمی سخت تر می شود؛ اما درباره کالاهایی مثل شکر، گوشت قرمز، برنج و غیره اینگونه نیست چون هم واردات انجام می شود هم فساد پذیری آنها زیاد نیست و به اندازه کافی انبار و سردخانه برای نگهداری این کالاها وجود دارد.
با ارائه یک سری اطلاعات صحیح به راحتی می توانیم بحث عرضه و تقاضا را در این زمینه متعادل کنیم؛ باید جلوی دلال بازی را در زمینه کالاهای فساد ناپذیر بگیریم چون مقابله با دلال بازی در این زمینه بسیار راحت تر انجام می شود تا در زمینه کالاهای فسادپذیر؛ بنابراین بنده فکر می کنم اگر هم نقصی در زمینه تنظیم کالاهای فساد ناپذیر وجود دارد نقص مدیریتی است.
از نظر شما وزارت جهاد کشاورزی در تنظیم بازار محصولات کشاورزی موفق عمل کرده است؟
–وزارت جهاد کشاورزی در تنظیم بازار محصولات کشاورزی به دلیل اینکه کشش حمایت از تولید را دارد و دلالان نیز از مساله نهایت سواستفاده را می کنند، موفق نبوده است؛ صحیح هم نیست که ما تنظیم بازار را به دست نهادی بسپاریم که تولیدکننده و حامی تولیدکنندگان است.
مثلا محصولاتی مانند گیلاس، پیاز، گوجه فرنگی و غیره واردات ندارند و چون فساد پذیر هستند بنابراین تنظیم بازارشان کمی سخت تر می شود؛ اما درباره کالاهایی مثل شکر، گوشت قرمز، برنج و غیره اینگونه نیست
آیا وزارت صنعت قابلیت این را دارد که مسئولیت تنظیم بازار را بر عهده بگیرد؟
–وزارت صنعت نیز چنین قابلیتی ندارد که تنظیم بازار انجام دهد؛ بنابراین مصرف کننده الان در دولت حامی ندارد یعنی کسی که دغدغه او افزایش قیمت باشد. به همین دلیل خلا وجود وزارت بازرگانی احساس می شود؛ قبلا شورای اقتصاد در این زمینه دخالت می کرد اما الان از مصرف کننده گزارشی به شورای اقتصاد نمی رسد و به نظرم هم اکنون دولت با خلا اطلاعاتی برای تصمیم گیری مواجه است چون وزارت بازرگانی وجود ندارد و در حقیقت سازمان حمایت از مصرف کنندگانی هم وجود جدی ندارد که اطلاعات کافی را در اختیار در شورای اقتصاد قرار دهد.
بنابراین می‌توان گفت حذف وزارت بازرگانی به زیان مصرف کنندگان و به نفع تولیدکنندگان است؟
–البته که این به نفع تولیدکنندگان هم نیست که قیمت ها بی رویه افزایش یابد، آنان در مقطع کوتاهی سود ببرد و در یک مدت زمان طولانی از عواقب آن متضرر شود؛ در جهان سومی که نابرابری های اقتصادی روز به روز بیشتر می شود، صدای مصرف کنندگان به جایی نمی رسد دست واسطه و دلالان روز به روز بالاتر می رود، حذف وزارت بازرگانی به نفع مردم نبود.
آقای کلانتری عده ای معتقدند دولت درباره احیای وزارت بازرگانی عجله می کند و زود تصمیم می گیرد، همان گونه که قبلا درباره حذف آن عجله کردند؛ نظر شما در این رابطه چیست؟
–به نظر بنده اصلا نیازی به بررسی ندارد، این وزارت خانه قبلا بود الان هم باید باشد، در شرایطی که نیست اضاع بدتر از زمانی است که وجود داشت بنابراین بررسی کردن این موضوع تلف کردن وقت است؛ با حذف وزارت بازرگانی دولت اطلاع کمی از نحوه زندگی مردم دارد.
آقای کلانتری، در سالیان اخیر بازار دو کالای اساسی گوشت قرمز و برنج به شدت دچار نابه سامانی شده و علی رغم تمام تلاش‌هایی که دولت برای کنترل قیمت این محصولات انجام داد، عملا نتیجه ای به دست نیاورده است و ما شاهد آن هستیم که روز به روز قیمت این کالاها در بازار افزایش پیدا می‌کند، شما دلیل آشفتگی بازار این دو محصول را چه چیزی ارزیابی می‌کنید؟ و چرا دولت نمی‌تواند قدمی در راستای ثبات قیمت این کالاها بردارد؟
–بحث عرضه در این میان مطرح است، به عنوان مثال وقتی در روز باید ۱۰۰۰ تن گوشت توزیع شود تا بازار تنظیم شود ۱۰۰ تن توزیع می شود ۱۰۰تن که نمی تواند بازار را تنظیم کند؛ این تلاش ها به نظرم واقعی و جدی نیست.
این کالاهای فساد ناپذیر زمانی باید افزایش کاذب قیمت مواجه می شوند که عرضه ای وجود نداشته باشد ممکن است کالاها در انبار باشند اما به بازار عرضه نشوند و قیمت ها بالا برود.
بحث دیگری که مسئولان در این میان مطرح می‌کنند آن است که مطرح شدن موضوع آلودگی برنج های هندی و گرایش مردم به مصرف برنج ایرانی از جمله دلایل گرانی این برنج در بازار است، این بحث به نظر شما تا چه اندازه منطقی و درست است؟
–اگر قیمت برنج خارجی ثابت بماند یا کاهش پیدا کند، قیمت برنج ایرانی افزایش یابد این حرف منطقی است اما اگر قیمت برنج خارجی به موازات برنج داخلی افزایش یابد حرف منطقی نیست.
باتوجه به شرایط موجود، فکر می‌کنید وزارت جهاد کشاورزی در دولت دوازدهم باید چه رویکردی را دنبال کند؟
–بنده وزارت جهاد کشاورزی را نمی گویم کل دولت را عرض می کنم معضلی که روز به روز نیز حادتر می شود مساله کمبود آب است، دولت و بعد از آن وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو باید مصرف آب را کاهش دهند؛ افزایش بهره وری اگر منجر به کاهش مصرف آب نشود دیگر فایده ای ندارد. کاهش استحصال آب باید اولویت همه دولت و حکومت باشد.
اگر این اتفاق رخ ندهد فاتحه کشور خوانده است، در حال حاضر بدنه کشور از نظر اکولوژیکی ضعیف شده. ما به بهانه تولید گوشت فشار دام بر مراتع را زیاد کردیم، پوشش گیاهی کشور ضعیف شده، که این مساله ده ها سال طول کشیده و یک شبه اتفاق نیفتاده است.
طبیعت را در ۴۰ ساله گذشته به دلایل غلط افزایش تولید، ضعیف کردیم که همه این موارد ناشی از مدیریت غلط و ناصحیح بر منابع اتفاق افتاده است؛ دیگر نباید اجازه دهیم به بهانه تولید اندکی گوشت بیشتر پوشش گیاهی مان نابود شود. دیگر نباید به منابع مان آسیب بزنیم. ۸۰ میلیون ایرانی باید دست به دست هم دهند تا طبیعت ایران نجات یابد این کار یکی دو نفر نیست البته اگر قابل نجات باشد.
قابل نجات است؟
–خیلی سخت. در مواقعی هم نه؛ وقتی زمین نشست کرد دیگر علاج پذیر نیست وقتی جنگل چند ۱۰ ساله بلوط زاگرس از بین رفت دیگر قابل احیا نیست؛ حقیقت این است که ما در راستای توسعه پایدار حرکت نکردیم و حقوق نسل های بعد را در نفت پیش خور کردیم و منابع طبیعی از بین بردیم.
به عنوان آخرین سوال بفرمایید آیا با حضور محمود حجتی به عنوان سکاندار وزارت جهاد کشاورزی در دولت دوازدهم موافق هستید؟
–به نظرم در مجموع حجتی وزیر موفقی بود و فرد مناسبی برای حضور در وزارت جهاد کشاورزی است.
مجله خبری ایکسب، بازتاب اخبار و گزارشهای صنعت و اقتصاد ایران و جهان
