چگونه روی توسعه منابع انسانی سازمان‌، سرمایه‌گذاری کنیم؟

سرمایه‌ی انسانی، از آن اصطلاحات و استعاره‌هایی است که نگاه‌های بسیاری را به خود جلب کرده است. این اصطلاح کم‌و‌بیش در تمام فضاهای مرتبط با کارآفرینی و مطبوعات فعال در کسب‌و‌کار به چشم می‌خورد. حتی رشته‌های دانشگاهی متعددی نیز در این زمینه در مراکز آموزشی مختلف راه‌اندازی و موضوعات مرتبط با آن در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود؛ به‌گونه‌ای که می‌توانید به‌سادگی در زمینه‌ی توسعه‌ی سرمایه‌ی انسانی تحصیل کرده و مدرک آن را بگیرید.

اصطلاح سرمایه‌ی انسانی از این جهت استعاری است که چگونگی و چرایی کارآیی انسان را مانند کارآیی دیگر منابع تولید، مثل ماشین‌ها و دیگر شکل‌های سرمایه به او گوشزد می‌کند. از این جهت می‌توانیم به کمک رویکرد سرمایه‌ی انسانی، انتخاب‌های انسان‌ها را در راستای افزایش کارآیی و در نتیجه ثروت آن‌ها تحلیل و درک کنیم.

اما سرمایه‌ی انسانی دقیقا به چه معنا است؟ مهم‌تر از همه، توسعه‌ی سرمایه‌های انسانی چرا برای موفقیت تجاری اهمیت دارد و صاحبان کسب‌و‌کارهای کوچک باید چگونه به روش درست و کارآمد در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند؟

براساس مطالعات و بررسی‌های صورت‌گرفته، سرمایه‌گذاری در حوزه‌ی توسعه‌ی منابع انسانی به‌ویژه برای بنگاه‌های اقتصادی بزرگ، از لحاظ مالی به‌صرفه و سودآور است. اما آیا اتخاذ این رویکرد برای کسب‌و‌کارهای کوچک‌تر که بودجه‌ای محدود داشته و ممکن است درگیر موضوعات به ظاهر مهم‌تری باشند نیز منطقی است؟ پاسخ، مثبت است؛ اما شروطی در این بین وجود دارد که با رعایت آن‌ها می‌توان به حداکثر بازدهی در این حوزه دست یافت.

درواقع، فارغ از اندازه‌ی کسب‌و‌کارتان کافی است که با پیروی از برنامه‌ی پنج مرحله‌ای زیر، بهترین راهبردها و تاکتیک‌های توسعه‌ی سرمایه‌ی انسانی را در سازمان خود ایجاد کنید:

ابتدا مفهوم سرمایه‌ی انسانی را درک کنید

در همین ابتدا، بیایید روشن کنیم که سرمایه‌های انسانی چیست و در چه موردی است. فلسفه جدید مدیریت به ما گوشزد می‌کند که انسان‌ها به شرط آن که سرمایه‌ی انسانی به حساب آیند، منابع جدید مولد ثروت هستند. مفهوم سرمایه‌ی انسانی ناظر بدین واقعیت است که خصوصیات کیفی انسان که می‌تواند به‌صورت منبع درآمدهای بیشتر و یا اقناع و ارضای فراوان‌تر در آینده درآید نوعی سرمایه است. سرمایه‌ی انسانی در ساده‌ترین سطح و معنای خود، راهی برای برآورد و محاسبه‌ی ارزش اقتصادی مجموعه‌ای از مهارت‌های خاص کارکنان است.

همانند تمام اشکال سرمایه، سرمایه‌ی انسانی جزء ضروری و از ارکان دارایی‌های بلندمدت سازمان محسوب می‌شود. لذا چنانچه مجموع ویژگی‌های مهارتی کارکنان شما به‌طور ایده‌آل با الزامات و نیازهای شرکت‌تان مطابقت داشته باشد، بر ارزش ذاتی کسب‌وکارتان نیز افزوده خواهد شد.

توسعه‌ی این سرمایه – یعنی سرمایه‌گذاری در بهبود بیشتر این مهارت‌ها به‌نحوی‌که به ارزش ذاتی کسب‌و‌کار ما بیفزاید – یک سرمایه‌گذاری هوشمندانه‌ی مالی در سازمان است. این دست سرمایه‌گذاری‌ها همچنین راهی برای افزایش رضایت کارکنان و سطح مشارکت آن‌ها به‌شمار می‌روند. به بیان ساده، هنگامی‌که کارکنان احساس ‌کنند که مدیران‌شان نسبت به ارزش آن‌ها شناخت داشته و این ارزش‌ها را مورد قدردانی قرار می‌دهند، وفاداری‌شان نسبت‌به سازمان افزایش یافته و در نتیجه به افزایش ارزش شرکت کمک می‌کنند.

هزینه‌های مرتبط با توسعه‌ی سرمایه‌های انسانی سازمان عمدتا شامل مخارج اجرایی آن می‌شود. بااین‌حال، اکثر شرکت‌ها اذعان دارند که به‌اندازه‌ی کافی روی کارکنان خود و ازطریق در اختیار گذاشتن فرصت‌های توسعه‌‌ی شغلی، و اجرای برنامه‌های مهارت‌آموزی و مهارت‌افزایی، و دیگر راهکارها سرمایه‌گذاری نمی‌کنند.

سرمایه‌گذاری روی پرسنل سازمان، نه‌تنها راهی هوشمندانه برای حفظ کارکنان با ارزش و ماهر و نیروهایی است که انگیزه و اشتیاق به رشد دارند (و همچنین به رشد کسب‌و کار شما نیز کمک می‌کنند)، بلکه به‌‌نوعی شکلی از سرمایه‌گذاری خردمندانه در سازمان نیز محسوب می‌شود. شکل‌های مختلف سرمایه‌گذاری، منافع بسیاری را نصیب سازمان می‌کند، که از آن جمله می‌توان افزایش بهره‌وری، ارتقای کیفیت محصولات و خدمات، و افزایش حاشیه سود را نام برد. روی‌هم‌رفته، سرمایه‌گذاری روی منابع انسانی نیز از این قاعده مستثنی نیست و مزایای فراوانی برای سازمان حاصل می‌کند.

مهارت‌های مورد نیاز کارمندان‌تان را به آن‌ها آموزش دهید

برنامه‌های توسعه‌ی سرمایه‌ی انسانی اغلب در درجه‌ی اول بر بهبود مجموعه مهارت‌های موجود کارکنان و کمک به آن‌ها برای دستیابی به مهارت‌ها و توانایی‌های جدید متمرکز است. این رویکرد به‌ویژه برای کسب‌و‌کارهای کوچکی که ممکن است به‌تازگی قصد سرمایه‌گذاری روی کارکنان خود را کرده باشند مفید خواهد بود.

این شکل از سرمایه گذاری به‌طور مستقیم کسب‌و‌کار ما را منتفع ساخته و به‌واسطه‌ی ارتقاء مهارت پرسنل و بهبود راندمان آن‌ها، موجب تقویت سازمان و تأمین منافع آن می‌شود. بسیاری از نظریه‌های نیز افزایش ذخایر سرمایه‌ی انسانی را با آموزش پیوند زده و به این ترتیب اختصاص بودجه و حمایت برای آموزش، مهارت‌آموزی و آموزش را توجیه می‌کنند. درواقع، سرمایه‌ی انسانی ازطریق آموزش و تجربه، افزایش می‌یابد.

اطمینان حاصل کنید که سرمایه‌های انسانی‌تان با الزامات و نیازمندی‌های سازمان و چشم‌انداز در حال تغییر صنعت و دورنمای متغیر بازاری که در آن فعال هستید، منطبق است. به عبارت دیگر، اگر آهنگ تغییر فناوری در صنعت شما پرشتاب است، مجموعه مهارت‌های مورد نیاز نیروی انسانی‌تان نیز باید به‌منظور حفظ حاشیه رقابت و خارج نشدن از گود رقابت، با این تغییرات هماهنگ باشد.

شرایط را برای کارکنانی که مهارتهای ثابت دارند تسهیل کنید

به این نکته توجه داشته باشید که تمام کارکنان یک سازمان از فرصت‌های برابر برای توسعه‌ی مهارت‌های خود برخوردار نیستند. درواقع، بسیاری از موقعیت‌های شغلی مستلزم مهارت‌های به اصطلاح ثابت هستند – برای مثال، تصدی‌گری ماشین‌آلاتی که تغییری نمی‌کنند و انجام امور تکراری و روزمره مانند دسته‌بندی محصول و اپراتوری صندوق‌های مکانیزه فروش از جمله مشاغلی هستند که مهارت‌های مورد نیاز در آن عموما ثابت بوده و نیازمند توسعه‌ی خاصی در توانمندی‌های فرد برای اجرای نقش خود نیست.

سرمایه‌گذاری روی این دسته از نیروی انسانی، می‌تواند در قالب تسهیل کردن امور و بهبود شرایط زندگی‌شان باشد. ازاین‌رو، به‌دنبال راهکارهای خلاقانه‌ای باشید که به کارمندان‌تان کمک کند تا به دیگر اهداف‌شان برسند. برای مثال، می‌توانید با مشارکت سایر نهادهای اجتماعی یا مراکز خدماتی، امکان یادگیری زبان‌های جدید، پس‌انداز، برنامه‌ریزی سفر، یا بهبود وضعیت سلامتی و بهداشت نیروی انسانی خود را فراهم کنید.

بهترین منابع، ابزار و تجهیزات لازم را فراهم کنید

توسعه‌ی سرمایه‌های انسانی تنها به معنای سرمایه‌گذاری مستقیم روی کارکنان و نیروی انسانی نیست. بلکه مفهوم دیگر آن، حفظ و ارتقاء شرایط محیطی و برقراری توازن در فضای کار و در جهت ارتقای بهره‌وری پرسنل است.

معماری هوشمندانه و بالابردن کیفیت فضای زیستی، محیطی بسیار پویا خلق می‌کند

معماری هوشمندانه‌ی سازمان‌ها و بالابردن کیفیت فضای زیستی، به‌وضوح محیطی بسیار پویا خلق کرده و راندمان بالاتری را منطبق بر منافع شرکت و کارمندان ایجاد می‌کند. به‌عنوان مثال، چنانچه بتوانید مبلمان اداری و فضای کاری مطلوبی را برای کارمندان‌تان تدارک ببینید، به‌زودی شاهد ایجاد یک فضای کاری مثبت‌ و بهینه‌تر خواهید بود. علاوه‌بر این، شما باید نسبت به رفع شرایط محیطی نامطلوب مثل نورپردازی نامناسب و آلودگی صوتی نیز اقدام کنید و هرگونه اختلال ناخوشایند را برطرف و شرایط را بهبود ببخشید.

دریافت بازخورد کارمندان در این خصوص نیز اهمیتی وافر دارد. بناراین هر زمان که توانستید اقدام به ایجاد تغییراتی کنید که از نظر کارمندان‌تان اهمیت بالاتری نسبت به سایر موارد دارد.

با تفویض اختیار به منابع انسانی متخصص خود، روش‌های تازه‌ای را در راستای توسعه‌ی سرمایه‌های انسانی ایجاد کنید

منابع انسانی متخصص و مجرب به‌واسطه‌ی توانمندی‌ها و مهارت‌های خود می‌توانند ضمن برآورد نیازمندی‌های اولیه‌ی نیروی انسانی، اولویت‌های سرمایه‌گذاری روی پرسنل را معین کنند.

لذا یکی از وظایف اولیه‌ی مدیران ارشد سازمان، انتقال شفاف این پیام به لایه‌های سازمانی است که توسعه‌ی سرمایه‌های انسانی در اولویت کادر رهبری سازمان قرار داشته و تمام اقدامات لازم در این راستا تضمین شده است. ضمن آنکه، تأمین مالی مورد نیاز نیز صورت می‌پذیرد. واحد منابع انسانی پس از تفویض اختیار درست و تأمین بودجه‌ی لازم می‌تواند به بررسی و تحلیل نیازمندی‌ها و فرصت‌های خاص کسب‌و‌کاری که در آن فعالیت دارد بپردازد.

مدیران ارشد سازمان می‌توانند ضمن فراهم‌سازی شرایط مناسب با دادن حق انتخاب‌های به‌جا و دخیل کردن منابع انسانی متخصص در فرصت‌های مختلف تصمیم‌گیری، احساس مؤثر بودن و اعتمادبه‌نفس را در سرمایه‌های انسانی خود افزایش دهند. ازاین‌رو، تفویض مؤثر مزایایی فراوانی را ایجاد می‌کند که کل سازمان را بهره‌مند می‌کند و به تقویت سرمایه‌ی انسانی می‌انجامد.