این روزها جمله‌هایی که با کلمه «ارز» ساخته می‌شود معمولا حامل خبری نگران‌کننده هستند. خبر حذف ارز مسافرتی در روز گذشته هم بسیاری از مسافران را در بازار ارز نگران کرد، هرچند ساعاتی بعد از انتشار مسوولان گفتند این خبر شایعه‌ای بیش نیست و هنوز این ارز طبق تعرفه‌های قبلی اعلام شده، به مسافران پرداخت می‌شود، اما همچنان این نگرانی وجود دارد که در روزهای آینده این شایعه تبدیل به واقعیت شود.
گردشگری که در طول این سال‌ها یکی از نقاط امید دولت برای حل مشکلات اقتصادی بود، این روزها حال و روز خوشی ندارد. تورهای ورودی یکی پس از دیگری لغو می‌شوند، آژانس‌های مسافرتی بدهکارند و امکان تبادل ارز و فعالیت اقتصادی خارج از کشور را ندارند، تحریم‌ها باز مشکل‌ساز شده‌اند و از همه بیشتر تصمیمات غیر کارشناسی به این شرایط بحرانی دامن زده‌اند. حرمت‌الله رفیعی، رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی در مورد خبر حذف ارزهای مسافرتی با شایعه دانستن این خبر به «اعتماد» می‌گوید: «بخشنامه‌ای به دست ما نرسیده، از دفاتر هم گزارش‌هایی رسیده که طبق روال ارز مسافرتی پرداخت می‌شود. هیچ منبع قانونی بخشنامه‌ای در این رابطه ابلاغ نکرده است. از ابتدا پرداخت ارز مسافرتی اقدامی غیرکارشناسی بود، اما تصمیم به حذف آن هم غیر کارشناسی و اشتباه است. ارزی برای مسافران در نظر گرفته شده اما به این موضوع توجه نشده که این مسافر قبل از اینکه بخواهد از کشور خارج شود، به این ارز نیاز دارد تا هتل رزرو کند و خدمات خریداری کند و ویزا بگیرد. دفاتر خدمات مسافرتی در این مدت با چالش و معضل بزرگی مواجه بودند، بانک‌ها تحریم هستند، صرافی‌ها اجازه فعالیت ارزی ندارند، ارز در بازار غیر رسمی قاچاق محسوب می‌شود. ما به مسوولان پیشنهاد دادیم تا برای رفع این مشکل ارزی که می‌خواهند به مسافران پرداخت کنند در اختیار دفاتر قرار دهند یا از طریق دفاتر ابلاغ و پرداخت کنند، در این صورت دفاتر می‌توانند هزینه‌های جاری مسافران را پرداخت می‌کنند. نگرانی هم بابت تخلف وجود ندارد، تمام اینها مستندات قانونی دارد و می‌توان بر عملکرد آنها نظارت کرد و هزینه کرد این ارز قابل پیگیری است و دفاتر هم ملزم هستند مسیر قانونی و شفافی را طی کنند تا ادامه کارشان با مشکل روبه‌رو نشود.»
رفیعی معتقد است اگر مسوولان نگران خروج ارز از کشور هستند، راه‌های دیگری هم وجود دارد: «برای جلوگیری از خروج ارز از کشور بهتر است خدمات ایرلاین‌های داخلی که پرواز خارجی دارند را ارتقا دهند تا مسافران با ایرلاین‌های داخلی سفر خارجی داشته باشند، نه اینکه ایرلاین‌های داخلی نرخ پروازشان را بی‌رویه افزایش دهند که مسافران داخلی ترجیح بدهند با ایرلاین خارجی سفر کنند.»
رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی از نگاه‌های غیرتخصصی در حوزه مدیریتی گردشگری گله‌مند است؛ نگاهی که منجر به تصمیماتی غیرکارشناسی در این حوزه می‌شود: «ما تمام هشدارها را به مسوولان مربوطه داده‌ایم، اما گوش شنوایی برای این حرف‌ها نبود. تبعات نداشتن گوش شنوا این است که در یک ماه گذشته حدود ٣٠ درصد دفاتر ما تعدیل نیرو داشتند. این تعدیل نیرو باعث می‌شود حجم زیادی از شاغلان این صنعت سربار دولت شوند. در این شرایط بحرانی ما که توقعی از مسوولان نداریم، این توقعات حداقلی را هم که مطرح می‌کنیم باز توجهی به آن نمی‌شود. بدون مشورت با کارشناسان این صنف قوانینی وضع می‌کنند که این تبعات را به دنبال دارد. متاسفم از اینکه بخواهم بگویم این تعدیل نیرو به سمت ۵٠ درصد می‌رود و به زودی شاهد تعطیلی دفاتر زیادی خواهیم بود و این اتفاق خطرناک است.»
رفیعی در خصوص اخباری که به نقل از مدیران آژانس‌ها و راهنمایان گردشگری در خصوص کاهش شدید آمار تورهای ورودی در فصل سفر به ایران منتشر شده است، می‌گوید: «امسال بیش از ۵٠ درصد ریزش تور داشتیم، غالب تورهای ورودی ما کنسل شده‌اند. در شرایطی که ایران دارد این امر طبیعی است به دلیل اینکه کسی که می‌خواهد تورهای ورودی را برگزار کند، باید از طریق بانک‌های بین‌المللی هزینه تور را دریافت کند، توریست‌هایی که به ایران می‌آیند اغلب اروپایی هستند و توریست‌های اروپایی معمولا پول نقد به همراه ندارند و باید از طریق سیستم بانکی کارهای مالی خود را انجام دهند. در زمان تحریم‌ها هم از طریق کشورهای ثانوی پول تور را پرداخت می‌کردند. وضعیت برجام تاثیر مستقیم روی تورهای ورودی ما داشت، سال ٩۶ نسبت به سال ٩۵ تورهای ورودی ریزش داشت، امسال اما با اتفاقاتی که افتاد به‌شدت ریزش داشتیم. بخشی از دلیل این لغو تورها سیاسی است اما دلیل عمده آن این است که نمی‌توانند از هیچ مجرای قانونی هزینه تور را پرداخت کنند.»
آژانس‌های مسافرتی در حال ورشکستگی هستند. این جمله شاید در میان اخبار بد این روزها آنقدر که باید کسی را نگران نکند. وقتی هنوز بسیاری معتقدند سفر یک کالای لوکس است، وقتی هنور برخی این اعتقاد را دارند که گردشگری مذهبی می‌تواند صنعت گردشگری ما را زنده نگه دارد در حالی که کارشناسان معتقدند این نوع از گردشگری هیچ عایدی مالی برای کشور ندارد. وقتی تاکید بر گردشگری داخلی بین صحبت‌های مسوولان دیده می‌شود و حتی اقدامی برای رونق گردشگری داخلی هم انجام نمی‌شود، خبر حذف ارز مسافرتی شاید از اهمیت چندانی برخوردار نباشد. حتی اگر بشود با تدبیر و تکیه بر علم روز گردشگری اقتصاد کشوری را که جاذبه‌های بی‌نظیری در حوزه گردشگری فرهنگی و طبیعی دارد، از بحران نجات داد.
رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی: «برای جلوگیری از خروج ارز از کشور بهتر است خدمات ایرلاین‌های داخلی که پرواز خارجی دارند را ارتقا دهند تا مسافران با ایرلاین‌های داخلی سفر خارجی داشته باشند، نه اینکه ایرلاین‌های داخلی نرخ پروازشان را بی‌رویه افزایش دهند که مسافران داخلی ترجیح بدهند با ایرلاین خارجی سفر کنند.»
مجله خبری ایکسب، بازتاب اخبار و گزارشهای صنعت و اقتصاد ایران و جهان
