وقتی درباره بلاکچین صحبت می‌کنیم نباید فراموش کنید که این تکنولوژی هنوز در حال توسعه است و راه زیادی برای پیشرفت دارد.
انقلاب بلاکچین
اگر طی چند سال اخیر تحولات دنیای تکنولوژی یا تجارت الکترونیک را دنبال کرده باشید حتما کلمات بلاکچین یا بیت‌کوین به گوش‌تان خورده است. هردوی اینها عموما به روش‌های گیج‌کننده و پیچیده‌ای توضیح داده می‌شوند. احتمالا از ماجرا این‌طور دستگیرتان شده که بیت‌کوین یک واحد پول دیجیتال است که خریدش سرمایه‌گذاری پرریسکی به حساب می‌آید و زیاد به شما ربطی ندارد. واقعیت اینجاست که تکنولوژی بلاکچین آمده که بماند و بدون تردید در آینده روی زندگی شما و کسب و کارتان تاثیر خواهد گذاشت.
اگر می‌خواهید درباره این تاثیر بیشتر بدانید این گزارش ویژه را بخوانید. اگر حوصله‌اش را ندارید و فقط می‌خواهید با مفهوم بلاکچین آشنایی کلی پیدا کنید باکس پایین صفحه (بلاکچین به زبان خیلی ساده) هم کفایت می‌کند.
بلاکچین چیست؟
بلاکچین تکنولوژی‌ای است که به افراد و شرکت‌ها اجازه می‌دهد در شبکه بدون هیچ واسطه‌ای (مثل بانک) تراکنش مالی آنی انجام دهند. تراکنش‌هایی که در بلاکچین انجام می‌شوند کاملا امن هستند و تکنولوژی بلاکچین این‌گونه تعریف شده که حتما سابقه‌ای از این تراکنش ثبت و ضبط شود. کدهای کامپیوترهای قدرتمندی که در بلاکچین نوشته شده این اطمینان را به طرفین می‌دهد که بعد از تراکنش امکان تغییر و تقلب در اسناد وجود نخواهد داشت.
وقتی درباره بلاکچین صحبت می‌کنیم نباید فراموش کنید که این تکنولوژی هنوز در حال توسعه است و راه زیادی برای پیشرفت دارد. نکته اینجاست که علاوه بر شرکت‌های مالی و غول‌های دنیای تکنولوژی، باقی صنایع هم از بلاکچین سود خواهند برد و کسب و کار شما هم می‌تواند جزو آنها باشد.
بلاکچین چطور کار می‌کند؟
بلاکچین ممکن است پیچیده به نظر برسد اما برای فهم آن بهتر است به معنای تحت‌اللفظی آن دقت کنیم. Blockchain در واقع زنجیره‌ای (chain) از بلوک‌ها (block) است. بلوک‌ها اطلاعات ذخیره می‌کنند و طبق نظم مشخصی پشت هم قرار می‌گیرند.
بلاکچین را می‌توانید دفتر کل (ledger) هم در نظر بگیرید چون در واقع بلاکچین چنین عملکردی دارد. هرکدام از آن بلوک‌های اطلاعات نمایانگر یک تراکنش در دفتر کل است. این تراکنش ممکن است یک قرارداد باشد، یا خرید و فروش یا هر چیز دیگر.
یک بلاکچین در واقع سابقه تراکنش‌هاست.
شرکت‌ها (یا افراد) با استفاده از بلاکچین می‌توانند هم تراکنش انجام دهند و هم تراکنش تایید کنند. این دو، یعنی انجام تراکنش و تایید تراکنش دو مفهوم بنیادین بلاکچین هستند که حالا بیشتر توضیح‌شان می‌دهیم.
۱.بلاکچین به شرکت‌ها اجازه انجام تراکنش می‌دهد
فرض کنیم تمام دکه‌های لیمونادفروشی شهر از تکنولوژی بلاکچین برای انجام تراکنش‌ها استفاده می‌کنند:
فرض کنیم جان از دکه سندی یک لیموناد می‌خرد. جان در نسخه بلاکچین خودش این تراکنش را ثبت می‌کند: «جان از سندی لیموناد خرید، ۲ دلار.» نسخه او در سراسر شهر برای تمام لیمونادفروشی‌ها و لیمونادخرها پخش می‌شود و آنها هم این تراکنش را در نسخه خودشان ثبت می‌کنند. زمانی که جان لیمونادش را نوشیده، در دفتر حساب کل بلاکچین همه، معلوم است که جان لیمونادش را از سندی ۲ دلار خریده.
۲.بلاکچین به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تراکنش‌ها را تایید کنند
برگردیم به آن بخش که نسخه بلاکچین جان به سراسر شهر فرستاده شد. در واقعیت، همه فقط آن بلوک اطلاعات را به نسخه خودشان اضافه نمی‌کردند، آنها در حال تایید آن بودند. اگر او در تراکنشش گفته بود «جان از ریشی لیموناد خرید، ۵۰۰ دلار» کسان دیگر (کاملا اتوماتیک) این تراکنش را به عنوان مشکل‌دار نشان می‌کند. ممکن است نام ریشی به عنوان لیمونادفروش مجوزدار ثبت نشده باشد، یا همه می‌دانند لیموناد پانصد دلاری نداریم. در هر صورت نسخه بلاکچین جان به طور خودکار توسط هیچ‌کس پذیرفته نمی‌شود، چون با قوانین آن شبکه بلاکچین جور درنمی‌آید.
ماجرا را به لیموناد تقلیل دادن کمی ساده‌انگاری به نظر می‌رسد اما نکته اصلی به همین سادگی است: اضافه کردن یک تراکنش به بلاکچین نیازمند تایید هم‌زمان آن است. «شبکه» شما هرچه که باشد – از شبکه لیمونادفروش‌ها تا شبکه بانکی – همه روی قوانینی اتفاق نظر دارند که مشخص می‌کند چه تراکنشی معتبر است و چه تراکنشی نیست. در واقع این سیستم «دموکراتیک» امنیتی یکی از بزرگ‌ترین دلایل محبوبیت شدید این روزهای بلاکچین است. هیچ‌کس نمی‌تواند اسناد تراکنش‌ها را تغییر دهد، بلاکچین قابل اطمینان است و منبع دقیق و بی‌اشتباهی از اطلاعات.
۳.بلاکچین آنی است
حالا با خصوصیت دیگری از بلاکچین روبه‌روییم: سرعتش. تراکنش‌ها در بلاکچین در مقایسه با سیستم‌های دیگر با سرعت بسیار بیشتری بررسی و تایید می‌شوند. اگر مثال لیموناد را یادتان باشد ممکن است فکر کنید همه اینها خیلی طول می‌کشد: مگر نه اینکه همه افراد حاضر در شبکه باید نسخه‌ای از تراکنش را دریافت و تایید کنند؟
درست است اما کامپیوترها این تراکنش‌ها را در چند هزارم ثانیه انجام می‌دهند. دلیل اینکه بلاکچین بسیار سریع‌تر از دیگر سیستم‌هاست این است که بلاکچین غیرمتمرکز (decentralized) است. این یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن محسوب می‌شود که باید جدا بررسی کنیم.
۴.بلاکچین غیرمتمرکز است
بلاکچین بدون هیچ قدرت مرکزی عمل می‌کند. این ایده برنده بلاکچین است. بلاکچین به افراد یا شرکت‌ها اجازه می‌دهد تراکنش‌ها را اضافه و حتی تایید بکنند بدون آنکه به یک نهاد حاکم مرکزی نیاز باشد.
یک مثال ساده بهتر این را توضیح می‌دهد: پرداخت اجازه خانه به کمک چک را با پرداخت یک واحد پول مبتنی بر بلاکچین (مثلا بیت‌کوین) مقایسه کنیم.
وقتی می‌خواهید با چک اجاره خانه بدهید سه گروه در ماجرا دخیل خواهند بود:
۱ – «شما» نام دریافت‌کننده پول، میزان آن و زمان پرداخت را روی چک می‌نویسید.
۲- چک را به «صاحب‌خانه» می‌دهید.
۳- صاحب‌خانه چک را در «بانک» به اجرا می‌گذارد.
۴- بانک چک را بررسی می‌کند چند روز طول خواهد کشید که بانک تایید کند همه اطلاعات درست هستند – شما پول در حساب‌تان دارید و صاحب‌خانه چک را جعل نکرده است.
۵- بالاخره صاحب‌خانه پولش را دریافت می‌کند.
حالا اگر بخواهید با واحد پول مبتنی بر بلاکچین اجاره‌تان را بدهید تراکنش فقط بین شما و صاحب‌خانه‌تان خواهد بود:
«شما» پول «صاحب‌خانه» را می‌دهید.
همین. تراکنش شما روی بلاکچین شما ثبت می‌شود، بلاکچین صاحب‌خانه آن را تایید می‌کند و تمام. تکنولوژی بلاکچین در واقع نیاز به واسطه را از بین می‌برد. اما وقتی که فقط شما و صاحب‌خانه‌تان در تراکنش دخیل نیستید چطور؟
وقتی «یک» کپی از بلاکچین شما با اضافه‌شدن یک تراکنش تغییر می‌کند، «همه» بلاکچین‌ها آن تراکنش را تایید می‌کنند پیش از آنکه آن را به دفتر کل‌شان اضافه کنند. بلاکچین سریع‌تر از رقباست چون تمام افراد دخیل در آن نباید منتظر تایید یک قدرت کُند مرکزی باشند. همه چیز آنی رخ می‌دهد.
تا اینجا اصول اولیه بلاکچین را یاد گرفتیم. اگر می‌خواهید کمی حرفه‌ای‌تر شوید بخش بعدی را بخوانید.
بلاکچین به زبان خیلی ساده
اکثرا می‌دانیم که بلاکچین تکنولوژی پشت بیت‌کوین، واحد پول دیجیتال محبوب این روزهاست. اما پتانسیل بلاکچین بسیار فراتر از این است.
در میان حامیان سرشناس این تکنولوژی می‌توان به بیل گیتس، ریچارد برانسون و شرکت‌های مهمی مثل UBS، مایکروسافت و IBM اشاره کرد. تمام غول‌های بانک و بیمه دنیا هم در تلاش‌اند که هرچه زودتر این تکنولوژی را رام کنند و از آن بهره بگیرند وگرنه احتمالش بالاست که در انقلاب دیجیتال بعدی اثری از آنها باقی نماند. بلاکچین دقیقا چه‌کار می‌کند و چرا وال‌استریت و سیلیکون ولی هم‌زمان درباره‌اش هیجان‌زده‌اند؟
بلاکچین چیست؟
در حال حاضر اکثر مردم برای انجام تراکنش از یک واسطه معتمد – مثل بانک – استفاده می‌کنند. اما بلاکچین به مشتری و فروشنده اجازه می‌دهد که مستقیم به هم وصل شوند و نیاز به طرف سوم نباشد.
بلاکچین با استفاده از رمزنگاری (cryptography) برای تامین امنیت تراکنش، یک دیتابیس غیرمتمرکز (دفتر کل دیجیتال) از تمام تراکنش افراد روی شبکه دارد که هرکس می‌تواند آن را ببیند. این شبکه در واقع زنجیره‌ای از کامپیوترهاست و همه آنها باید یک تراکنش را تایید کنند تا آن معامله انجام و ثبت شود.
در مورد بیت‌کوین، بلاکچین جزئیات تمام داد و ستدهای این واحد پول دیجیتال را ذخیره می‌کند و تکنولوژی به افراد اجازه نمی‌دهد که از یک بیت‌کوین هم‌زمان در دو جا استفاده کنند.
چرا این تکنولوژی انقلابی است؟
این فناوری در تقریبا هر گونه تراکنشی که در آن «ارزش» دخیل است جواب می‌دهد: این چیز باارزش می‌تواند پول، کالا یا ملک باشد. پتانسیل استفاده از بلاکچین تقریبا نامحدود است: از جمع‌آوری مالیات گرفته تا فرستادن پول توسط یک مهاجر برای خانواده‌اش به هر نقطه از جهان که بانکداری دشوار است یا اجازه‌اش را نمی‌دهند.
بلاکچین می‌تواند باعث کاهش تقلب و کلاه‌برداری شود چون تک‌تک داد و ستدها ثبت می‌شود و در یک دفتر عمومی برای همه قابل دسترسی است.
چه‌کسانی می‌توانند از بلاکچین استفاده کنند؟
در تئوری، اگر بلاکچین فراگیرتر از این شود، هرکسی که به اینترنت دسترسی داشته باشد قادر خواهد بود که به کمک آن معامله انجام دهد.
در حالی که در سال ۲۰۱۶ فقط حدود ۰.۰۲۵ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان (۲۰ میلیارد دلار) در بلاکچین ذخیره شده بود پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵ این رقم به حدود ۱۰ درصد برسد. علت اصلی این افزایش حرکت بانک‌ها، شرکت‌های بیمه و شرکت‌های تکنولوژیک به سمت بلاکچین برای کاهش هزینه‌ها و سرعت بخشیدن به حل و فصل اختلافات مالی خواهد بود.
مجله خبری ایکسب، بازتاب اخبار و گزارشهای صنعت و اقتصاد ایران و جهان
