عمومی

کدام آمار درست است: بانک مرکزی یا مرکز آمار؟

۵ اردیبهشت, ۱۳۹۷

در عمده بخش های اقتصاد ایران تصویر روشنی از رشد اقتصادی ارائه نشده و تفاوت در ارقام رشد برآوردی بانک مرکزی و مرکز آمار نسبتاً اساسی است.

اینکه ارائه آمار و اطلاعات در کشور با مشکل مواجه است و همیشه در ارائه آنها نقص وجود دارد، شکی نیست. فقط کافیست بخواهید یک شاخص را برای ده سال پیگیری کنید تا متوجه شوید، پیدا کردن آمار ده ساله کار بسیار طاقت فرسایی است. در بیشتر مواقع به طور کلی آماری وجود ندارد. در بعضی موارد هم که اعدادی منتشر شده، از یک شاخص حتی از طرف یک سازمان به طور مستمر دیده نمی شود. به نظر می رسد که تقریبا هر رییسی در سازمان تغییر کرده، نحوه اطلاع رسانی آن سازمان هم با تحولاتی همراه شده است.

اما در سناریوی دیگری، آمارها به طور مستمر، از طرف سازمان مربوطه منتشر می شود. اما، در سازمان معتبر دیگر، همان شاخص با رقمی دیگر عنوان می شود. اتفاقی که همیشه در شاخص های کلیدی اقتصادی کشور که از سوی بانک مرکزی و مرکز آمار منتشر می شود، می توان به راحتی مشاهده کرد.

حالا مرکز پژوهش های مجلس به آسیب شناسی نظام آماری کشور از منظر اختلاف آمارهای کلیدی پرداخته است. طبق این گزارش، موضوع تفاوت برآورد آمارهای کلیدی اقتصادی نظیر تولید (حساب های ملی) و تورم برآوردی دو نهاد مرکز آمار ایران و بانک مرکزی، همواره یکی از چالش های اصلی نظام برنامه ریزی در ایران بوده است. با وجود تلاش ها و به خصوص بحث های متعدد و طولانی صورت گرفته، این اختلافات نه تنها برطرف نشده بلکه بعضاً تشدید هم شده است.

یکی از این اختلافات مربوط به آمارهای بسیار کلیدی حساب های ملی است که عملکرد رشد اقتصادی و اجزای آن را در سطح بخش ها نشان می دهد. این آمار تصویر وضعیت موجود بخش های عرضه یا تقاضای کشور را نشان می دهد و پایه ای ترین ابزار برای برنامه ریزی در حوزه تولید محسوب می شود. هرگونه خطا در برآورد این آمارها به طور بالقوه می تواند سیاست گذار و حتی فعال اقتصادی را به کلی منحرف کند.

با دقت در برآوردهای این دو نهاد مشخص می شود که در عمده بخش های اقتصاد ایران تصویر روشنی از رشد اقتصادی ارائه نشده و تفاوت در ارقام رشد برآوردی دو نهاد نسبتاً اساسی است. درواقع برای یک کارشناس اقتصادی یا آماری، توجیه اینکه این دو آمار مربوط به یک کشور و یک دوره زمانی است بسیار دشوار و حتی گیج کننده است! در آمارهای بانک مرکزی بخش های صنعت، کشاورزی، آب، برق و گاز وضعیت بهتری را نشان می دهند به طوری که اختلاف آمار آب، برق و گاز این نهاد با مرکز آمار ایران نزدیک 7 درصد است.

در آمارهای مرکز آمار بخش های ساختمان، خدمات و نفت رشد بالاتری را نشان می دهند به طوری که آمار بانک مرکزی رشد بخش ساختمان را زیر یک درصد ( 8/. درصد) و مرکز آمار 5/4 درصد نشان می دهد. با توجه به اهمیت راهبردی وضعیت رشد بخش ساختمان (درواقع سرمایه گذاری) در سال های اخیر می توان به اهمیت این اختلاف (حدود 7/3 درصد) در این بخش پی برد.