در چین هشتاد شرکت در ساخت خودروهای متکی بر انرژی‌های جدید فعال‌اند و دولت چین می‌خواهد با ارائه کمک‌های دولتی، آنها را به سمت بازار جهانی خودرو هل بدهد

مدتی است که چین به بزرگ‌ترین بازار خودرو در جهان تبدیل شده و صاحب قبلی این عنوان – یعنی امريكا- را پشت سر گذاشته است. خودروسازان چینی شاید از لحاظ تعداد خودروهایی که می‌فروشند در این صنعت به شدت جلو افتاده باشند، اما هنوز نتوانسته‌اند یک برند خودرو بسازند که به اندازه بی‌ام‌دبلیو یا آئودی یا مرسدس يا حتی جنرال موتورز برای مشتریان اعتبار داشته باشد. به همین دلیل بوده که خودروسازان خارجی راه حضور در صنعت پولساز خودرو در چین را باز دیده‌اند و از این بازار برای گسترش نفوذ خود در عرصه جهانی سود جسته‌اند.

حالا اما اوضاع در حال تغییر است. شی جین پنگ رئیس‌جمهور چین اعلام کرده که سیاست‌های این کشور در عرصه خودرو بر اساس اولویت‌های جدید برای کاهش آلودگی و نیز کاهش وابستگی چین به نفت وارداتی شکل خواهد گرفت. این تصمیم قطعا سود جانبی برای صنعت خودرو در این کشور به دنبال خواهد داشت. قوانین جدید زیست‌محیطی و مشوق‌های جدید برای تولید خودروهای مناسب به این معنی است که صنعت خودروهای الکتریک در چین با سرعت رو به جلو حرکت خواهد کرد و حتی فرصت آن را خواهد داشت که برندهایی در سطح بالای جهانی در عرصه خودروهای الکتریک ارائه دهد.

کمک دولت چین چند سالی است که باعث تقویت برندهای چینی و جهانی‌شدنِ قابل توجه آنها شده است. از آن جمله می‌توان به برندهای پیشرویی مثل گروه علی‌بابا (تجارت الکترونیک)، گروه تن‌سنت (رسانه‌های اجتماعی) و هواوی (تلفن‌های هوشمند) اشاره کرد. در چین هشتاد شرکت فعال در عرصه ساخت خودروهای مسافری مجهز به انرژی‌های جدید فعال‌اند و ظاهرا دولت این کشور تصمیم دارد از میان آنها، پرپتانسیل‌ترین شرکت‌ها را شناسایی کند و با ارائه کمک‌های دولتی، آنها را به سمت بازار جهانی خودرو هل بدهد.

در چین هشتاد شرکت فعال در عرصه ساخت خودروهای مسافری مجهز به انرژی‌های جدید فعال‌اند

مثلا شرکت نی‌یو یکی از استارت‌آپ‌های چینی است که از ماه دسامبر شروع به گرفتن سفارش برای فروش خودروهای شاسی‌بلند الکتریکی کرد. ظاهرا این تحول بزرگ بعد از آن صورت گرفت که نی‌یو توانست یک میلیارد دلار سرمایه جذب کند و یکی از سرمایه‌گذاران هم شرکت تن‌سنت بود. ویلیام لی مؤسس نی‌یو می‌گوید: «خودروسازان چینی با توسعه خودروهای الکتریک هوشمند دارند فرصتی بزرگ برای تبدیل‌شدن به برندهای سطح بالا را تجربه می‌کنند و در این راه می‌توانند کارهای زیادی انجام دهند.»

در حال حاضر، برندهایی مثل فولکس‌واگن و تویوتا هنوز دارند روی استراتژی‌های خود برای ارائه خودروی الکتریک به بازار چین کار می‌کنند. اما در همین میان، مشتریان چینی مشغول سفارش‌دادن خودروهای الکتریک شرکت‌هایی مثل نی‌یو بوده‌اند. از جمله این خودروها می‌توان به ای‌اس‌ایت نی‌یو اشاره کرد که با یک بار شارژ می‌تواند ۵۰۰ کیلومتر را طی کند. قیمت این خودروی الکتریک نزدیک به ۶۸ هزار دلار است. این در حالی است که خودروی شاسی‌بلند مدل ایکس الکتریک تسلا در چین با قیمت تقریبا دو برابر فروخته می‌شود.

رابین ژو تحلیل‌گر سانفرد برنستاین در هنگ‌کنگ می‌گوید احتمال اینکه نی‌یو بتواند از استارت‌آپ‌های چینی دیگر در عرصه خودروهای الکتریک موفق‌تر عمل کند بالاست، چون حامیان مالی نی‌یو بازیگران قدرتمندی هستند. غیر از تن‌سنت، بیلی گیفورد و سکویا کاپیتال نیز در این استارت‌آپ خودروهای الکتریک سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

همه این گمانه‌زنی‌ها در حالی صورت می‌گیرد که چین از قبل رتبه اول فروش جهانی خودروهای الکتریک را به خود اختصاص داده است و در سال ۲۰۱۵ میلادی امريكا را در این عرصه پشت سر گذاشت. شو هایدونگ از انجمن اتومبیل‌سازان چین می‌گوید فروش خودروهایی که از انرژی‌های جدید استفاده می‌کنند (معروف به ان‌ای‌وی) احتمالا در سال ۲۰۱۷ در چین بالغ بر هفتصد هزار دستگاه شده است و انتظار می‌رود که این رقم در سال ۲۰۱۸ به یک میلیون دستگاه برسد و تقریبا تمام این خودروها نیز متعلق به برندهای چینی هستند. دولت چین قصد دارد تا سال ۲۰۲۵ این رقم از فروش خودروهای الکتریک را به هفت میلیون دستگاه نیز برساند. برای تامین این هدف، دولت چین هم به ارائه یارانه و کمک به شرکت‌های چینی پرداخته و هم قوانین و مقررات را در خصوص خودروهای فسیل‌سوخت سختگیرانه‌تر از گذشته کرده است.

در فاصله سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۵، دولت چین ۵۹.۱ میلیارد یوان صرف تامین مالی سرمایه‌گذاری روی خودروهای متکی بر انرژی‌های جدید (ان‌ای‌وی) کرد. کویی دونگشو مدیر انجمن خودروهای مسافری چین می‌گوید دولت احتمالا در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ نیز ۸۳ میلیارد یوان صرف این کار کرده است. در عین حال، دولت ده درصد تخفیف مالیاتی شامل حال خریداران خودروهای متکی به انرژی‌های جدید کرده است. قرار بود این تخفیف مالیاتی تنها تا پایان سال ۲۰۱۷ دوام داشته باشد اما حالا اعلام شده که این تخفیف تا سال ۲۰۲۰ نیز تمدید خواهد شد.

 انجمن اتومبیل‌سازان چین: فروش خودروهایی که از انرژی‌های جدید استفاده می‌کنند احتمالا در سال ۲۰۱۷ در چین بالغ بر هفتصد هزار دستگاه شده است و انتظار می‌رود که این رقم در سال ۲۰۱۸ به یک میلیون دستگاه برسد

اما دولت چین روش چماق و هویج را نیز برای پیشبرد هدف خود – یعنی افزایش فروش و توسعه خودروهای الکتریک در چین- به کار گرفته است. چین از یک سو سرمایه‌گذاران خارجی را با مشوق‌های مالی به سرمایه‌گذاری در صنعت خودروی الکتریک این کشور فرامی‌خواند و از سوی دیگر، قوانین محدودکننده‌ای را برای آنها وضع می‌کند. در عین حال، دولت چین خودروسازان را موظف کرده که تعداد زیادی خودروی الکتریک در آینده بفروشند و در غیر این صورت، سهمیه فروش خودروهای گازوئیلی خود را در بازار چین – بزرگ‌ترین بازار خودروی دنیا- از دست خواهند داد.

چین در عین حال بزرگ‌ترین تولیدکننده قطعات خودروهای الکتریک نیز هست و اکثر عناصر معدنی لازم برای این صنعت را نیز از معادن خود استخراج می‌کند. این مواد در مگنت‌های بسیار ظریف در قطعات خودروهای الکتریک کاربرد دارند.

کی جوهان جیانگ مدیرعامل شرکت خودروهای الکتریک ملی سوئد (ای‌بی) که ساب‌اتومبیل را در سال ۲۰۱۲ خرید و در حال حاضر هدفش تولید خودروهای الکتریک در چین است، می‌گوید الان بهترین زمان برای حضور در صنعت خودروی الکتریک است و هیچ شرکتی نمی‌خواهد این فرصت را از دست بدهد. ولفگانگ برنهارت شریک ارشد شرکت مشاوره استراتژی رولاند برگر در مونیخ نظر مشابهی دارد و می‌گوید به زودی رقابت در عرصه خودروهای الکتریک به شدت افزایش پیدا خواهد کرد. اما این تمام ماجرا نیست.

رقابتی که چین می‌خواهد با قدرت واردش شود، دلایل دیگری نیز پشت خود دارد. کلاوس روزنفلد مدیر اجرایی ارشد قطعات خودروی آلمانی در گروه شافلر ای‌جی می‌گوید خودروسازان چینی آگاه‌اند که در عرصه موتورهای احتراقی نمی‌توانند مثلا در بازار آلمان به رقیب قدرتمندی بدل شوند. اما خودروهای الکتریک عملا فرصت جدیدی برای رقابت در اختیار آنها می‌گذارد.

از نشانه‌های این مسئله، تصمیم فولکس‌واگن برای سرمایه‌گذاری 10 میلیارد یورویی (۱۱.۸ میلیارد دلاری) برای تولید ۴۰ مدل خودروی متکی بر انرژی‌های جدید در چین است. فولکس‌واگن می‌خواهد ۱.۵ میلیون دستگاه از این خودروها را که اکثرشان هم الکتریک خواهند بود، تا سال ۲۰۲۵ در بازار چین عرضه کند. شرکت دایملر، تولیدکننده مرسدس بنز نیز برنامه‌اش این است که سرمایه‌گذاری‌هایش را در حوزه تولید خودروهای الکتریک به خصوص در ساخت باتری افزایش دهد و البته بازار مقصد خود را چین می‌بیند.

در این میان به نظر می‌رسد که بازار چین به وضوح به بازار اصلی خودروهای الکتریک در جهان تبدیل شده باشد. خبرگزاری آسوشیتدپرس اخیرا خبر داد که فروش خودروهای الکتریک در امريكا در سال ۲۰۱۷ احتمالا ۳۰ درصد افزایش نشان داده و این نشانه سال خوبی برای خودروسازان الکتریک در امريكا بوده است. اما واقعیت این است که بر اساس آمار، خودروهای الکتریک تنها نزدیک به یک درصد از بازار خودروها و کامیون‌های سبک فروش‌رفته در امريكا را تشکیل می‌دهند. درواقع بحث خودروهای الکتریک بیشتر در سطح عمومی در امريكا مطرح بوده اما هنوز در عرصه آمار و ارقام، حرف زیادی برای گفتن وجود ندارد.

با وجود اين، به نظر می‌رسد که خودروسازان بزرگ دنیا به صورت مشخص از بابت رشد شدید صنعت خودروهای الکتریک در چین تحت فشار قرار دارند و نمی‌خواهند بازار را از دست بدهند. از طرف دیگر، شرکت‌های چینی تولید خودرو الکتریک که با شرکت‌های چندملیتی وارد همکاری شده‌اند، به وضوح قصد دارند صادرات خودروهای تولیدی خود را به بازارهای غربی – به خصوص امريكا و اروپا- نیز کلید بزنند. یکی از بازیگران اصلی این عرصه، برند لینک است که از همکاری شرکت ولوو با شریک چینی‌اش گیلی به وجود آمده است و در سال ۲۰۱۹ صادرات خودروی الکتریک به بازار امريكا را آغاز خواهد کرد.

ویلیام فورد مدیرعامل فورد موتورز: وقتی به آینده خودروهای الکتریکی فکر می‌کنم، به وضوح می‌بینم که چین پیشروی توسعه خودروهای الکتریکی در دنیا خواهد بود

نکته جالب این است که مدتی پیش اظهارنظری از سوی ویلیام فورد مدیرعامل فورد موتورز نیز مطرح شد که به آینده درخشان صنعت خودروهای الکتریک در چین اشاره داشت. او که در شانگهای و به مناسبت افتتاح پروژه خودروهای الکتریک یا دوگانه‌سوز فورد در بازار چین صحبت می‌کرد در یک اظهارنظر صریح گفت: «وقتی به آینده خودروهای الکتریک فکر می‌کنم، به وضوح می‌بینم که چین پیشروی توسعه خودروهای الکتریک در دنیا خواهد بود.»

این موضع را خودروسازان دیگری مثل جنرال موتورز، فولکس واگن و دایملر هم دارند و به همین جهت در ماه‌های اخیر، برنامه‌های مختلفی را برای حضور در این بازار کلید زده‌اند. اما اظهارنظر صریح ویلیام فورد اندکی رسانه‌های امريكایی را غافلگیر کرد. نیویورک تایمز در این خصوص نوشت: «آقای فورد مدت زیادی است که به دنبال تولید و گسترش خودروهایی است که با سوخت غیرگازوئیلی حرکت کنند؛ اما ظاهرا حالا چین پشت این فرمان نشسته است.»

یکی از خوش‌شانسی‌های صنعت خودروسازی الکتریک در چین این است که دغدغه مشتریان این خودروها در چین به وضوح کمتر از مشتریان مشابه در بازاری مثل امريكاست و این مسئله احتمالا جنبه‌های اجتماعی و حتی جغرافیایی دارد. تحقیقی که توسط فورد موتورز انجام شد نشان داد که مسافت طی‌شده توسط خودروهای الکتریک بعد از یک بار شارژ به شدت برای مشتریان در بازار امريكا اهمیت دارد چون مسافت‌های بین مناطق مسکونی در نقاط غیرشهری امريكا زیاد است. اما در چین، مشتریان به دنبال استفاده از خودروهای الکتریک در شهرها هستند و بنابراین، فشار از روی این قضیه برداشته می‌شود. این یعنی کار تولیدکنندگان خودروهای الکتریک در چین راحت‌تر است و تعداد مشتری هم بالاست. بنابراین تعجبی ندارد اگر که کنترل بازار خودروهای الکتریک در آینده نزدیک به دست چین بیفتد.