- در حالی که برخی افراد بالا بودن سهم مازوت از فرآورده‌های نفتی ایران و وجود مازاد این فرآورده را علت تحویل آن به نیروگاه‌ها به عنوان سوخت می‌دانند، بررسی عملکرد بخش پالایشگاهی کشور نشان می‌دهد سهم تولید مازوت از مجموع تولیدات پالایشگاهی تنها حدود ۱۸ درصد است.
موضوع مصرف مازوت در نیروگاه‌ها این روزها به بحث داغی تبدیل شده که مقصران مختلفی برای آن معرفی می‌شوند. یک روز افزایش صادرات گاز به عنوان مقصر مطرح می‌شود. روز دیگر بدمصرفی و مردم و عدم اصلاح الگوی مصرف دلیل این اتفاق معرفی می شود و روز دیگر بالا بودن تولید مازوت در پالایشگاه های ایران و ناتوانی در صادرات آن مقصر ماجرا است.
در واقع تحریم‌ها دلیل افزایش تولید مازوت و ناتوانی در صادرات معرفی می‌شود و در حالی که وزیر نفت ایران تاکید کرده در صادرات مازوت مشکلی وجود ندارد.
وزیر نفت در واکنش به برخی ادعاها مبنی بر افزایش آلودگی هوا ناشی از مصرف مازوت در نیروگاه‌ها گفت: اینکه می‌گویند چون مازوت اضافه دارند، یا باید در بیابان بریزند یا در نیروگاه‌ها مصرف کنند، حرف درستی نیست؛ ما نه در صادرات مازوت و نه در صادرات هیچ فرآوردهای مشکلی نداریم.
سهم تولید مازوت ۶۴ میلیون لیتر در روز است که با توجه به افزایش مصرف گاز در بخش خانگی، بخش عمده از تولید فرآورده‌ها شامل گازوئیل و مازوت در نیروگاه‌ها مصرف می‌شود
وی با تأکید بر اینکه ایران در صادرات مازوت هیچ محدودیتی ندارد، همچنانکه در تابستان، تا حدودی همه مازوت تولیدی صادر شده است، افزود: آنچه قابل انتظار نبود، افزایش مصرف گاز است که احتمال دارد ناشی از رفتار مردم برای مقابله با کرونا باشد.
آمارهای شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نیز نشان می‌دهد که اکنون بیش از نصف مخازن ذخیره مازوت نیروگاه‌ها و شرکت ملی پخش فرآورده نفتی خالی هست.
این ظرفیت خالی حدود ۲ میلیارد لیتر است که معادل ۴۰ روز تولید نفت کوره کل پالایشگاه‌های کشور خواهد بود.
در حال حاضر از ظرفیت حدود ۲.۲ میلیون بشکه‌ای پالایشگاه‌های ایران، که معادل ۳۴۱ میلیون لیتر فرآورده نفتی می‌شود، سهم تولید مازوت ۶۴ میلیون لیتر در روز است که با توجه به افزایش مصرف گاز در بخش خانگی، بخش عمده از تولید فرآورده‌ها شامل گازوئیل و مازوت در نیروگاه‌ها مصرف می‌شود.
بنابراین ذکر این نکته ضروری است که تحویل مازوت و گازوئیل به نیروگاه‌ها نه به دلیل پر بودن مخازن و ناتوانی ایران در صادرات بلکه برای پایداری شبکه برق کشور انجام می‌شود. اکنون ۲.۸ میلیارد لیتر از مخازن شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران خالی است و با توجه به ظرفیت تولید روزانه ۶۴ ملیون لیتری مازوت، می توان تا حدود ۲ ماه آینده بدون آنکه مازوتی را مصرف و یا صادر کرد، با تمام ظرفیت، تولید را ادامه داد.
در واقع اگر با اصلاح الگوی مصرف در بخش خانگی و جلوگیری از هدررفت ۲۳ میلیارد متر مکعب گاز در سال، کمبود گازی برای تحویل به نیروگاه‌ها وجود نداشته باشد، ایران این توانایی را دارد تا فرآورده‌های مازاد را به طور کامل صادر کرده و ارز آن را نیز به کشور وارد کند.
اکنون نیز روزانه ۱.۵ تا ۲ میلیون تن تقاضای بین‌الملل شرکت ملی نفت برای صادرات مازوت وجود دارد اما به دلیل نیاز نیروگاه‌ها و جلوگیری از قطع برق، امکان تحویل کامل آن نیست.
نگاهی به سهم مازوت از تولید فرآورده‌های ایران نیز نشان می‌دهد که با توجه به میزان مصرف و وجود بازارهای صادراتی، ادعای پر بودن مخازن نمی‌تواند درست باشد. با این حال همچنان ادعای برخی مسئولین از سهم ۲۵ تا ۴۰ درصدی مازوت در فرآورده‌های تولیدی پالایشگاه‌های ایران حکایت دارد که باعث شده تا مازوت سوزی در نیروگاه‌ها بالا بگیرد.
نگاهی به گزارش عملکرد سال گذشته شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران نشان می‌دهد که در مجموع ۱۰ پالایشگاه کشور معادل ۳۴۱ میلیون لیتر خوراک دریافت کرده‌اند. از این میزان حدود ۱۰ میلیون لیتر به عنوان سوخت در کوره پالایشگاه‌ها مورد استفاده قرار گرفته و ۳۳۲ میلیون لیتر فرآورده تولید شده است.
اگر ادعای برخی از افراد مبنی بر سهم ۴۰ درصدی نفت کوره از تولیدات پالایشگاهی ایران درست باشد این به آن معنا است که ایران روزانه ۱۳۳ میلیون لیتر مازوت در پالایشگاه‌های خود تولید می‌کند.
اصالت این آمار آنجا زیر سوال می‌رود که به ظرفیت تولید سایر فرآروده‌های نفتی ایران نگاهی بیاندازیم. آماری که البته از سوی نهادهای مختلف مورد تایید است.
ظرفیت تولید بنزین ایران با بهره‌برداری از طرح‌های بهبود کیفیت پالایشگاه‌ها و افتتاح ستاره خلیج فارس به روزانه بیش از ۱۱۰ میلیون لیتر در روز رسیده است.
همچنین ایران روزانه بیش از ۱۲۰ میلیون لیتر گازوئیل تولید می‌کند که بخش عمده آن با استاندارد یورو عرضه می‌شود.
بنابراین در مجموع ۲۳۰ میلیون لیتر از فرآورده‌های نفتی تولید شده در ایران مربوط به دو سوخت پرطرفدار بنزین و گازوئیل می‌شود و با توجه به مجموع تولید فرآورده‌های نفتی ایران که ۳۳۲ میلیون لیتر در روز است، ادعای تولید ۱۳۰ میلیون لیتر مازوت رد می‌شود زیرا با کسر ظرفیت تولید بنزین و گازوئیل تنها ۱۰۰ میلیون لیتر فرآورده باقی می‌ماند که علاوه بر مازوت، شامل نفت سفید، قیر، انواع روغن‌ها، گاز مایع، نفتا و … می‌شود.
پس چگونه می‌توان ادعا کرد که ۱۳۰ میلیون لیتر از فرآورده‌های نفتی مربوط به تولید مازوت در ایران است؟
آمارهای شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران نیز نشان می‌دهد که بالاترین مازوت تولیدی در پالایشگاه‌های ایران مربوط به پالایشگاه آبادان است که سهمی ۳۸ درصدی دارد و کمترین سهم تولید مازوت نیز با سهم صفر درصدی به پالایشگاه ستاره خلیج فارس می‌رسد که هیچ مازوتی در سبد تولیدات آن به چشم نمی‌خورد.
در جدول زیر به تفکیک سهم تولید مازوت از فرآوردهای تولیدی در پالایشگاه‌های ایران موجود است.
بر اساس این اطلاعات، ایران روزانه در ۱۰ پالایشگاه خود، ۶۴ میلیون لیتر مازوت تولید می‌کند که با توجه به خوراک دریافتی ۳۴۱ میلیون بشکه‌ای پالایشگاه‌ها، سهمی ۱۸ درصدی در بین فرآورده‌های نفتی ایران دارد.
بنابراین ادعای سهم ۴۰ درصدی تولید مازوت در پالایشگاه‌های ایران بیش از آنکه رنگ و بوی واقعیت را داشته باشد، بازی رسانه‌ای است که برای انحراف افکار عمومی از واقعیت آلودگی هوا در کلان‌شهرها مطرح می‌شود.
مجله خبری ایکسب، بازتاب اخبار و گزارشهای صنعت و اقتصاد ایران و جهان
