هیچ برنامه‌ای برای اصلاح مدیریت سوخت وجود ندارد

۱۸ اسفند, ۱۳۹۷

طبق اطلاعات ستاد مبارزه با قاچاق کالا 70 درصد قاچاق سوخت از یک استان کشور صورت می‌گیرد که سیستان و بلوچستان است.

بی توجهی به اجرای قانون «توسعه حملونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت» و قانون »اصالح الگوی مصرف انرژی»، که با هدف ایجاد زمینه لازم برای مهار افزایش مصرف بنزین با به کارگیری سیاست ها و ابزارهای غیرقیمتی مصوب شده اند، زمینه ساز افزایش سریع مصرف بنزین در کشور شده است. تفاوت قیمتی بین فراورده های نفتی در ایران و کشورهای همسایه نیز قاچاق فراورده ها (عمدتاً نفت گاز) را سرعت بخشیده است. البته درباره کاهش مصرف سوخت و مدیریت بهتر منابع در این بخش بخش خصوصی و اتاق تهران پیشنهادهایی را ارائه کرده و هشدارهایی را نسبت به از بین رفتن منابع کشور داده است که تاکنون از سوی دولت و مجلس به عنوان سیاست گذاران و مجریان امر مورد توجه قرار نگرفته است.

در صورتی که سوخت مصرفی 3 میلیون وسیله نقلیه از بنزین به CNG تغییر یابد، مصرف بنزین بیش از 15 میلیون لیتر در روز کاهش خواهد یافت. به عالوه، در حالی که ظرفیت عرضه 6/39 میلیون مترمکعب در روز CNG وجود دارد، فقط 6/20 میلیون مترمکعب در روز استفاده می شود. اگر بتوان مصرف CNG را فقط 12 میلیون مترمکعب در روز افزایش داد، مصرف بنزین 10 میلیون لیتر در روز کاهش می یابد.

همچنین، بهبود تکنولوژی تولید خودروهای داخل و کاهش میانگین مصرف خودروها نقش بسزایی در کاهش مصرف بنزین داشته و جایگزینی خودروهای فرسوده با خودروهای نو، مصرف سوخت را کاهش خواهد داد. در حال حاضر، کامیون ها به ازای 100 کیلومتر پیمایش 70 لیتر نفت گاز مصرف کرده که با جایگزینی آن ها با کامیون های نو می توان مصرف نفت گاز را به 30 لیتر به به ازای 100 کیلومتر پیمایش کاهش داد. نصب GPS بر روی کامیون ها، وسایل راهداری، لنج ها و خودروهای دیزلی درون و برون شهری و فروش سوخت به قیمت فوب به مصرفکنندگان عمده (از جمله نیروگاه ها( نقش بهسزایی در کاهش مطلوبیت قاچاق خواهد داشت. توسعه حمل ونقل مسافر با قطار شهری در تهران و 8 کالان شهر امکان جایگزینی خودروی شخصی را فراهم کرده و لازمه موفقیت سیاست های قیمتی است.

وضعیت مصرف انرژی نهایی در سال 1395 نشان می دهد، کل مصرف انرژی نهایی معادل 68. 1348 میلیون بشکه نفت خام در سال بوده که 35 درصد آن در بخش خانگی ـ تجاری، 24 درصد صنعت، 17 درصد کشاورزی (خوراک پتروشیمی و سایر) و 24 درصد در بخش حمل ونقل صورت گرفته است. ترکیب مصرف انرژی نهایی در سال 1395 در بخش حمل ونقل به شرح زیر بوده است: بنزین 7/46 درصد، نفت گاز 3/35 درصد،CNG 14 درصد و سایر سوخت ها شامل نفت کوره و سوخت جت حدود 1/3 درصد بوده است. البته این ترکیب در سال 1396 و 1397 نیز کم و بیش به همین ترتیب بوده است.

نکته قابل توجه در مصرف سوخت دربخش حمل ونقل، افزایش نرخ رشد آن درسال‌های اخیراست. مصرف بنزین در سال 1393 روزانه 69.6 میلیون لیتر گزارش شده که در سال 1394 به 71.2 میلیون لیتر رسید (نرخ رشد 2.3درصد). در سال 1395 مصرف بنزین به روزانه 75 میلیون لیتر و نرخ رشد به 5.3 درصد افزایش یافت. در سال 1396 مصرف به روزانه 80 میلیون لیتر و نرخ رشد به6.7 درصد صعود کرد. با تحقق مصرف 88 میلیون لیتر در روز در سال 1397 نرخ رشد به 10 درصد بالغ خواهد شد. اگر نگاهی به رشد خودرو سبک در کشور داشته باشیم بعید به نظر می‌رسد نرخ رشد بنزین در سال 1397 با نرخ رشد خودروها هماهنگ باشد و احتمالاً افزایش نرخ رشد دلایل دیگری دارد.

تفاوت قیمت بنزین در ایران و کشورهای همسایه زمینه قاچاق این کالا را به وجود آورده است. هرچند درباره مقدار قاچاق فرآورده‌ها اطلاعات دقیقی در دسترس نیست، اما طبق برآورد ستاد مبارزه با قاچاق کالا، روزانه حدود 11.5 میلیون لیتر قاچاق سوخت به خارج از کشور صورت گرفته و بیش از 80 درصد قاچاق فرآورده به قاچاق نفتگاز اختصاص دارد. طبق اطلاعات ستاد مبارزه با قاچاق کالا 70 درصد قاچاق سوخت از یک استان کشور صورت می‌گیرد که سیستان و بلوچستان است.