نفت ۵۰ دلاری، دلار ۸ هزار تومانی، افزایش ۶۶ درصدی اعتبارات عمرانی، ایجاد یک میلیون شغل در هر سال، افزایش ۱۵ درصدی حقوق کارمندان و بازنشستگان و حذف یارانه‌های پنهان، از مهم‌ترین ویژگی‌های بودجه سال ۹۹ است.
مریم فکری: تکمیل بودجه ۹۹ به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود و بنا به شنیده‌ها و اخبار، تا ۵ روز دیگر دولت لایحه بودجه را به مجلس می‌برد؛ بودجه‌ای که گفته می‌شود با تغییرات گسترده‌ای در شکل و محتوا مواجه شده و در واقع پوست‌اندازی کرده و تصویر کلی از تغییرات رویکردی در بودجه دو سالانه ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ را نشان می‌دهد.
در این میان، جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران سه‌قوه شنبه گذشته برگزار شد و در این جلسه، مختصات بودجه سال ۱۳۹۹، منابعی درآمدی و مصارف هزینه‌ای و تاثیرات اصلاحات ساختاری بودجه بر بودجه سال ۱۳۹۹، مورد بحث و تبادل نظر اعضا قرار گرفت.
پیگیری‌ها نشان از آن دارد که نفت ۵۰ دلاری، دلار ۸ هزار تومانی، افزایش ۶۶ درصدی اعتبارات عمرانی، ایجاد یک میلیون شغل در هر سال، افزایش ۱۵ درصدی حقوق کارمندان و بازنشستگان و حذف یارانه‌های پنهان، از مهم‌ترین ویژگی‌های بودجه سال ۹۹ است.
وابستگی بودجه به نفت قطع می‌شود؟
در طول ماه‌های گذشته که لایحه بودجه در دولت در حال تدوین است، بارها و بارها شنیده شده که بودجه ۹۹ وابستگی به نفت ندارد و ریالی از بودجه نفت در بودجه جاری و هزینه‌ای صرف نخواهد شد. از یازدهم اردیبهشت ماه سال جاری، که معافیت هشت کشور از تحریم نفتی ایران توسط آمریکا لغو شد، صادرات نفت ایران به شدت کاهش یافت، به طوری که در مرداد ماه سال‌جاری، سیدحمید پورمحمدی، معاون امور اقتصادی و هماهنگی سازمان برنامه و بودجه از فروش ۳۰۰ هزار بشکه نفت در روز خبر داد.
با توجه به این میزان فروش نفت، می‌توان پیش بینی کرد که احتمالا میزان صادرات روزانه نفت در بودجه ۹۹ حداکثر ۵۰۰ هزار بشکه در نظر گرفته شود.
آن‌طور که رییس سازمان برنامه و بودجه گفته، صرفا منابعی که از نفت به عنوان واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای تسعیر می‌شود، صرف تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و طرح‌های عمرانی خواهد شد. اما بنا به گفته علی‌اصغر یوسف‌نژاد، عضو هیات رییسه مجلس، در شرایطی که صادرات نفت محدود است، قرار بود درآمد نفتی از بودجه حذف شود، ولی این اتفاق نیفتاده است.
وی توضیح داده است؛ قیمت هر بشکه نفت در لایحه نیز ۵۰ دلار دیده شده و مجموع درآمد نفتی حدود ۱۱۵ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است که این به آن معناست که ما باید ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار بشکه در روز صادرات داشته باشیم که باید ببینیم که آیا شدنی است یا خیر؟
درآمدهای مالیاتی چقدر تغییر کرد؟
بررسی اعداد و ارقامی که از درون لایحه بودجه بیرون آمده، نشان می‌دهد دولت در بخش درآمدهای بودجه عمده تمرکز خود را بر افزایش درآمدهای مالیاتی قرار داده و قرار است درآمدهای مالیاتی در سال آینده از طریق جلوگیری از فرارهای مالیاتی (حدود ۳۰ تا ۴۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود)، لغو معافیت‌های مالیاتی (به گفته امیدعلی پارسا، رییس سازمان امور مالیاتی، ۳۵ درصد از اقتصاد کشور را شامل می‌شود) و همچنین تصویب و اجرای پایه‌های مالیاتی جدید، همچون مالیات بر عایدی سرمایه افزایش یابد.
رئیس جمهور روحانی در سفر اخیر خود به استان کرمان در مورد درآمدهای مالیاتی در سال آینده گفت: بالاترین مالیاتی که پیش‌بینی می‌کنیم می‌توانیم سال آینده دریافت کنیم، ۱۵۰ هزار میلیارد تومان است.اما ظاهرا درآمد مالیاتی در بودجه آینده ۱۶۵ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده که در مقایسه با سال جاری رشد ۳۰ درصدی نشان می‌دهد. این موضوع را علی‌اصغر یوسف‌نژاد، عضو هیات رییسه مجلس گفته است.
به گفته وی، درآمد گمرکی است نیز در حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده و در مقایسه با درآمد سال جاری که ۱۶ هزار میلیارد تومان بوده است، رشد ۱۴۰ درصدی را نشان می‌دهد.
احتمال حذف یا کاهش یارانه حامل‌های انرژی وجود دارد
برآوردها نشان می‌دهد مجموعه یارانه‌های بودجه‌ای ۱۰۰ هزار میلیارد تومان، مجموعه یارانه فرابودجه‌ای ۱۴۰ هزار میلیارد تومان، مجموع یارانه‌های پنهان ۹۸۷ هزار میلیارد تومان و مجمع یارانه تسهیلات یارانه‌ای اعطایی برابر با ۷۳ هزار میلیارد تومان است.
مطابق با رییس سازمان برنامه و بودجه، حذف بخشی از یارانه‌های پنهان، یکی از سه منبع جایگزین درآمدهای نفتی خواهد بود. برآوردها حکایت از آن دارد که یارانه پنهان گاز طبیعی در ایران ۵۴۱ هزار میلیارد تومان، یارانه پنهان برق ۱۰ هزار میلیارد تومان، یارانه بنزین ۱۹۰ هزار میلیارد تومان و یارانه نفت گاز ۱۸۱ هزار میلیارد تومان است. یارانه سایر حامل‌های انرژی رقمی کمتر از این میزان در محدوده ۱۱ تا ۱۷ هزار میلیارد تومان را تشکیل می‌دهد.
دولت با افزایش قیمت بنزین در آبان‌ماه، رسما حذف یارانه های پنهان حامل های انرژی را از همین امسال کلید زده است. به نظر می رسد این روند برای سایر حامل‌های انرژی در سال آینده ادامه یابد.
پرداخت یارانه نقدی ادامه پیدا می‌کند
علاوه بر پرداخت نقدی یارانه در سال آینده، ۱۵ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان برای کاهش فقر صرف خواهیم کرد؛ این بخشی از اظهارات رییس سازمان برنامه و بودجه در حاشیه هفدهمین جلسه ستاد بودجه بوده است. به گفته نوبخت، نگرانی از جهت پرداخت یارانه‌های نقدی به حدود ۶۰ میلیون تن از ۸۰ میلیون ایرانی وجود ندارد.
۲۰ میلیون باقی مانده نیز به طور عمده افراد ثروتمند هستند که به نظر می‌رسد دولت در سال جاری یارانه نقدی آن‌ها را حذف کند.
نرخ دلار در بودجه چند؟
تعیین نرخ دلار در بودجه از اهمیت ویژه‌ای در هر سال برخوردار است، چراکه مبنای تبدیل درآمد نفتی به ریال بوده و از سوی دیگر، با توجه به شرایط ارزی کشور در مورد تامین ارز واردات مورد توجه است.برای امسال دولت نرخ میانگین موزون ۵۴۰۰ تومان را برای دلار در بودجه تعیین کرد؛ به طوری که کالاهای اساسی و دارو نرخ ۴۲۰۰ تومان دریافت می‌کردند و سایر کالاها با نرخ بازار نیما تامین ارز شدند.
در این میان، برخی صحبت‌های درگوشی حاکی از آن است که نرخ دلار در بودجه سال آینده ۸ هزار تومان تعیین شده است، برخی نیز از دلار ۱۱ هزار تومانی در بودجه می‌گویند.
درباره دلار ۸ هزار تومانی هنوز هیچ‌یک از مقامات دولتی واکنش نشان نداده‌اند، اما عبدالناصر همتی، رییس‌کل بانک مرکزی، اخبار منتشره درباره تعیین نرخ ۱۱ هزار تومان برای دلار در لایحه بودجه ۹۹ را رد کرده است. به گفته وی، نظر دولت بر تداوم تعیین نرخ ۴۲۰۰ تومان برای دلار در بودجه سال ۹۹ است و بنای تغییر نرخ ارز کالاهای اساسی را ندارد.
دلار ۴۲۰۰ تومانی می‌ماند
کالاهای اساسی در سال ۹۹ با ارز ۴۲۰۰ تومانی تامین خواهد شد؛ این یکی از برنامه‌های دولت برای سال آینده خواهد بود. رییس سازمان برنامه و بودجه در این خصوص تصمیم دولت را برای استفاده از ارز ۴۲۰۰ تومانی قطعی عنوان کرده و درباره دلایل استفاده از ارز ارزان‌قیمت برای کالاهای اساسی توضیح داده است؛ دولت به دنبال مهار تورم است و اگر به جای دلار ۴۲۰۰ تومانی، از ارز نیمایی استفاده شود، یعنی پذیرفته‌ایم از ابتدای فرودین ماه ۹۹، مرغ و شکر با دلار حدود ۱۱ هزار تومانی تامین شود که در این شرایط همه چیز گران خواهد شد.
نوبخت تاکید کرده است: در حال حاضر تامین کالاهای اساسی با دلار ۴۲۰۰ تومانی در کشور به رویه‌ای عادی تبدیل شده است. در یک دوره، با وجود استفاده از ارز ۴۲۰۰ تومانی قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کرد، اما در حال حاضر این روش مسلط شده است.
اعتبارات عمرانی بودجه ۶۶ درصد رشد کرد
در سمت مصارف بودجه فارغ از هزینه‌های جاری، بودجه عمرانی است که بنا به خبرها از درون سازمان برنامه و بودجه، رشد ۶۶ درصدی دارد. به گفته محمدباقر نوبخت، بخش منابع و مصارف عمومی، سال آینده عمدتا در بخش طرح‌های عمرانی است که رشد چشمگیری دارد و حدود ۶۲ درصد سهم اعتبارات عمرانی نسبت به امسال افزایش پیدا کرده و بخش قابل توجه آن هم از حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان به استان‌ها تعلق می‌گیرد.
وی تاکید کرده است؛ طرح‌های عمرانی را بیشتر استانی کردیم تا استانداران و مسئولان استانی دقت بیشتری داشته باشند و کنترل بیشتری بر طرح‌های عمرانی کنند.
به نظر می‌رسد ۴ اولویت برای طرح‌های عمرانی تعیین شده است: منابع طرح‌های عمرانی اولویت‌دار یعنی طرح‌هایی که می‌تواند در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به اتمام برسد، طرح‌هایی که رهبر معظم انقلاب و رییس‌جمهوری در سفرهای استانی تصویب کرده‌اند، طرح‌هایی که برای تعمیر و نگهداری و پرداختی کارمندان دولت از آن استفاده می‌شود و طرح‌های مناطق کمتر توسعه یافته به‌صورت ویژه، از منابع فروش نفت تامین خواهد شد.
به گفته نوبخت، با حذف منابع نفتی از بودجه جاری، درآمدهای نفتی که در سال آینده داریم، با توجه به اینکه نوعی واگذاری سرمایه‌ای است، به‌صورت تملک دارایی سرمایه‌ای برای طرح‌های عمرانی اختصاص خواهیم داد؛ البته این همه منابع ما برای طرح‌های عمرانی نیست، بلکه سایر منابعی که از صندوق توسعه ملی، تسهیلات بانکی که برای طرح‌های مشارکتی لازم داریم نیز به آن افزوده می‌شود که در قالب برنامه عمرانی دولت به همراه لایحه‌ای که بدون منابع نفت تنظیم می‌شود تقدیم خواهد شد.
حقوق‌ها ۱۵ درصد بالا می‌رود
یکی از بخش‌های مهم بودجه که توجه را به خود جلب می‌کند، میزان افزایش حقوق کارمندان و بازنشستگان است. بنا به گفته معاون رییس‌جمهور، در بودجه سال آینده حقوق همه شاغلان و بازنشستگان ۱۵ درصد افزایش می‌یابد و یک عدد دیگر نیز هم‌تزاری به بازنشستگان و شاغلان پرداخت می‌شود و در این راستا سال آینده ۱۰۰۰ میلیارد تومان به اعتبارات افزوده می‌شود.
نوبخت همچنین عنوان کرده است: هر آنچه که امسال برای امور رفاهی و حقوق و دستمزد کارکنان پرداخت خواهیم کرد، سال آینده با وجود همه تحریم ها و استمرار آن‌ها حداقل ۱۵ درصد پرداخت به کارکنان دولت، بازنشستگان و همچنین مددجویان و افرادی که تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی هستند، از سوی دولت افزایش خواهد یافت.
بودجه همسان‌سازی حقوق بازنشستگان چقدر است؟
در حالی مجلس در سال‌جاری برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان ۳ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان پیش‌بینی کرده بود، اما خبرها حاکی از آن است که این اعتبار در لایحه بودجه سال آینده به ۶ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است.بنا به گفته رییس سازمان برنامه و بودجه، مجلس در سال جاری برای این موضوع ۳ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان اعتبار پیش‌بینی کرد که دولت از اختیاری که برای افزایش سقف مربوط به این کمک‌ها بود، استفاده و اعتبار مربوط به آن را به ۵ هزار میلیارد تومان افزایش داد.نوبخت عنوان کرده است؛ تصمیم داریم برای سال آینده نیز در لایحه بودجه ۶ هزار میلیارد تومان اعتبار برای همسان‌سازی حقوق در نظر بگیریم.
هزینه‌های جاری در سال آینده چقدر خواهد بود؟
میزان هزینه‌های جاری در قانون بودجه سال ۱۳۹۸ حدود ۳۵۲ هزار میلیارد تومان است. از آنجا که حدود ۹۰ درصد از هزینه‌های جاری مربوط به حقوق و دستمزد کارمندان است، می‌توان گفت بخش عظیمی از هزینه‌های جاری کشور، صرف پرداخت حقوق و دستمزد می‌شود.قرار است سال آینده ۱۵ درصد حقوق کارمندان دولت افزایش یابد، بنابراین طبق گفته محمدباقر نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه، سال آینده حداقل باید ۳۳ هزار میلیارد تومان بیش از امسال برای افزایش حقوق شاغلین و بازنشستگان در نظر گرفته شود. با توجه به این وضعیت می‌توان پیش‌بینی کرد که هزینه‌های جاری دولت در سال آینده به بیش از ۳۸۰ هزار میلیارد تومان برسد.
ایجاد یک میلیون شغل در هر سال؟
در این میان، اشتغال عنوان دومین برنامه بودجه دو سالانه ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ است. برپایه توضیحات معاون رییس‌جمهوری، یک برنامه اشتغال دوسالانه تدوین شده و در آن هر سال، حدود یک میلیون فرصت شغلی پیش‌بینی شده است که حداقل دو میلیون فرصت شغلی در این برنامه دو سالانه ایجاد شود.به گفته وی، اما اینکه از چه منابعی می‌توانیم این شغل‌ها را ایجاد کنیم و در چه فعالیت‌هایی امکان دارد این اشتغال ایجاد شود، این همان کاری است که برای سال‌جاری انجام داده‌ایم و برای سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ نیز در نظر گرفتیم.
مجله خبری ایکسب، بازتاب اخبار و گزارشهای صنعت و اقتصاد ایران و جهان
