صنعت برق با مشکلات مختلفی مواجه شده است. اما طی سال ها این مشکلات حل نشده است. مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی به بررسی مسائل کلیدی و مشکلات مالی صنعت برق و اصلاحات مورد نیاز پرداخته است.
این گزارش می نویسد: «صنعت برق ایران به عنوان یک صنعت زیرساختی با چالش های متعددی روبه رو بوده که برخی از آنها صورتی مزمن به خود گرفته است. اصلاحات ساختاری مکرر و خصوصی سازی ناکارآمد، اتلاف بالا و بهره وری پایین در بخش های تولید، انتقال و توزیع، تداوم کسری بودجه و انباشت بدهی وزارت نیرو و رشد چشمگیر مصرف خانگی برق به ویژه در روزهای گرم سال، شماری از مهمترین مسائل صنعت برق در سالیان اخیر بوده است. استمرار مسائل فوق موجب شده، دسترسی به برق به یکی از چالش های فضای کسب وکار ایران تبدیل شود و جایگاه ایران در رتبه بندی محیط کسب وکار تغییر یا با کاهش روبه رو شود و کمبود برق به ویژه در فصل تابستان موجب خاموشی های متعدد شود. یکی از علل نمود و تداوم مسائل یادشده، نابسامانی های موجود در اقتصاد صنعت برق کشور است که تبیین آن نیازمند تجزیه و تحلیل جریان مالی این صنعت با توجه به عملکرد بودجه وزارت نیرو است. درواقع سند بودجه سنواتی وزارت نیرو و شرکت های تابعه آن با توجه به آنکه نشان دهنده برنامه مالی دولت در بخش انرژی است بیانگر آن است که دولت در حوزه برق و انرژی چه سیاست ها و رفتاری دارد و چگونه این صنعت را اداره می کند.»
طبق این گزارش، جریان مالی و اقتصاد صنعت برق و به خصوص بودجه وزارت نیرو به ویژه در بودجه شرکت های زیرمجموعه، همراه با ابهامات و نقصان هایی (ازجمله مشکوک الوصول بودن درآمدها و منابع سرمایه ای و عدم شفافیت در مورد بندهای هزینه ای و مصارف سرمایه ای) است. بی توجهی به قوانین بالادستی چون برنامه پنجساله ششم توسعه، درج ارقام غیرواقع بینانه در بودجه شرکت های غیردولتی، مهمترین نقصان های بودجه شرکت های زیرمجموعه بخش برق وزارت نیرو است. این موضوع منجر به اختلال در اقتصاد برق و بروز چالش های متعددی برای سرمایه گذاران و صاحبان کسب وکار زنجیره تأمین شده است. ادامه این وضعیت می تواند به تعدیل واحدها و از بین رفتن توان ساخت و مهندسی کشور در بخش برق شود.
ایران چقدر برق تولید و مصرف می کند؟
ایران با تولید 265 میلیارد کیلووات ساعت در سال 2017، رتبه شانزدهم تولید برق در دنیا و رتبه دوم پس از عربستان سعودی را در منطقه به خود اختصاص داده است. کشورهای چین و آمریکا به ترتیب با 6142 و 4088 میلیارد کیلووات ساعت بیشترین میزان تولید برق در دنیا را به خود اختصاص داده اند. ایران از حیث میزان تولید با تایوان، اسپانیا، ترکیه و استرالیا در یک گروه قرار دارد.
از منظر مصرف، کشورهای چین و آمریکا جایگاه اول و دوم در مصرف برق را در میان کشورهای دنیا دارند. ایران نیز با 221 میلیارد کیلووات ساعت در سال 2017، رتبه هجدهم مصرف برق را به خود اختصاص داده است. ایران به لحاظ میزان مصرف و تولید با کشورهای ترکیه، اسپانیا و استرالیا هم گروه است.
طبق آمارهای گزارش شده، ایران با مصرف سرانه 2693.19 کیلووات ساعت رتبه 92 را در بین کشورهای جهان دارد. مقایسه جایگاه مصرف برق و سرانه مصرف برق در ایران بیانگر این موضوع است که ساختار اقتصادی هنوز صنعتی نشده و نفوذ فناوری و صنعتی شدن عمق کمی دارد. از جنبه دیگر این موضوع منعکس کننده تنوع سبد انرژی خانوار است، در بخش گرمایش و سرمایش از منابع مختلفی (برق برای سرمایش و گاز برای گرمایش) استفاده می کند.
مجله خبری ایکسب، بازتاب اخبار و گزارشهای صنعت و اقتصاد ایران و جهان
