رونق سرمایه‌‌گذاری‌‌های خطرپذیر

مجله اکونومیست سرمقاله این هفته خود را به موضوع گسترش سرمایه‌‌گذاری‌‌های جسورانه (خطرپذیر) در جهان اختصاص داده است.

سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر (VentureCapital) به سرمایه‌‌گذاری‌‌‌هایی اطلاق می‌شود که تامین سرمایه کسب‌‌و‌‌کارهای نوپا (استارتاپ) را به عهده می‌‌گیرند که به‌رغم داشتن پتانسیل‌‌های بالای رشد، ریسک بالایی نیز دارند. این مقاله معتقد است این سرمایه‌‌گذاری‌‌ها با وجود خطراتی که می‌توانند داشته باشند، فواید بسیاری برای اقتصاد و کسب‌‌کارها دارند.

در این مقاله می‌‌خوانید:

ولادیمیر لنین معتقد بود که یک طلایه‌‌دار کوچک می‌تواند با نیروی اراده خود نیروهای تاریخی را برای تغییر نحوه کارکرد سرمایه‌‌داری مورد استفاده قرار دهد. او درست می‌‌گفت، با این حال انقلابیون امروز بلشویک‌‌ها نیستند، بلکه چند هزار سرمایه‌‌داری هستند که حدود ۲‌درصد از سرمایه‌های موسسات جهان را اداره می‌کنند. در طول پنج دهه گذشته صنعت سرمایه‌‌گذاری جسورانه ایده‌های مبتکرانه‌‌ای را تامین مالی کرده که کسب‌‌و‌‌کار و اقتصاد جهان را متحول کرده‌‌‌اند. هفت شرکت از ۱۰شرکت بزرگ جهان با حمایت سرمایه‌‌گذاری‌های خطرپذیر پا گرفته‌‌اند. این پول سرمایه‌‌گذاری‌‌های خطرپذیر بوده است که از شرکت‌های پشت‌صحنه موتورهای جست‌وجو، آی‌فون‌‌ها، خودروهای برقی و واکسن‌‌های آران‌ای و پیام‌رسان‌ها حمایت مالی کرده‌‌اند.  رویای سرمایه‌‌داری در حال بزرگ شدن و دگرگونی ا‌‌ست، چراکه جریان پول نقد بی‌‌سابقه‌‌ای معادل ۴۵۰‌میلیارد دلار در حال ورود به صحنه سرمایه‌‌‌‌گذاری جسورانه است. این تزریق بی‌‌سابقه پول خطرات زیادی به‌همراه دارد؛ از بنیانگذاران خودشیفته که پول را به آتش می‌‌کشند؛ گرفته تا مستمری‌‌های بازنشستگی که برای استارت‌آپ‌‌‌هایی که بیش از حد ارزش‌‌گذاری شده‌‌اند هدر می‌شوند، اما در عین حال این نوید را می‌دهد که در بلندمدت این صنعت را جهانی‌‌تر کند، سرمایه‌های خطرپذیر را به سمت طیف گسترده‌‌تری از صنایع هدایت کند و دسترسی به این سرمایه‌ها را برای سرمایه‌‌گذاران معمولی افزایش دهد.

افزایش سرمایه‌‌هایی که به‌دنبال ایده‌های جدید هستند، رقابت را افزایش داده و می‌تواند سبب افزایش نوآوری شود که به شکل پویاتری از سرمایه‌‌داری منجر خواهد شد. ریشه سرمایه‌‌گذاری‌‌های خطرپذیر به دهه‌۱۹۶۰ بازمی‌گردد که تناسبی با دنیای سرمایه‌‌داری نداشته است. برخلاف کت و شلوارها، شیکی و عمارت‌های لوکس وال‌‌استریت، این نوع از سرمایه‌‌داری، پیراهن‌‌های ساده و ظاهرهای درس‌‌خوان و ویلاهای کالیفرنیایی را ترجیح می‌دهد. متمایز‌بودن آن تاکیدی خردمندانه نیز هست. از آنجایی که جریان مالی اصلی، بزرگ‌تر و کمی‌‌تر بوده و مشغول تقسیم جریان‌‌های نقدی شرکت‌ها و دارایی‌های قدیمی و رشد یافته شده است، سرمایه‌‌گذاری‌‌های خطرپذیر به‌دنبال یافتن و تامین مالی کارآفرینانی هستند که هنوز برای مذاکراه با بانکداران تجربه‌‌ای ندارند و ایده‌‌هایی که برای قرارگرفتن در مدل‌‌های مالی بسیار جدید هستند.

نتایج بسیار قابل‌توجه بوده‌‌اند. با وجود سرمایه‌‌گذاری کمی که در طول این دهه‌ها صورت‌گرفته است، تامین سرمایه‌‌ به روش جسورانه سبب ایجاد شرکت‌هایی شده‌‌اند که ارزش آنها امروز حداقل ۱۸ هزار میلیارد دلار از بازار عمومی را تشکیل می‌دهد. این رکورد نشان‌دهنده رشد بسیار بالای پلت‌فرم‌های بزرگ تکنولوژی مانند گوگل است. به تازگی استارت‌آپ‌‌های خصوصی با ارزش بالاتر از یک میلیـــارد دلار، با پشـــتوانه سرمایه‌‌گذاری‌‌های خطرپذیر، به حدی از بلوغ رسیده‌‌اند که سهام خود را در بورس عرضه کرده‌‌اند. در طول دهه طلایی گذشته، شاخصی که از وجوه سرمایه‌‌گذاری‌‌های خطرپذیر آمریکایی تشکیل شده، بازده سالانه‌‌ای معادل ۱۷‌درصد داشته است. تعداد بسیار کمی عملکردی بهتر از این داشته‌‌اند.  این موفقیت در حال سرایت به صنعت گســترده‌‌تر مالی ‌‌ا‌‌ست. با عرضه سهام شرکت‌های با پشتوانه سرمایه‌‌گذاری‌‌های خطرپذیر در بورس، درآمدهای دور از انتظار مجددا به صندوق‌های جدید منتقل می‌شوند. در عین حال، با پایین‌بودن نرخ‌های بهره، طرح‌‌های بازنشستگی و شرکت‌ها غبطه زیادی برای انجام سرمایه‌‌گذاری‌‌های خطرپذیر می‌‌خورند و در تلاش هستند تا پول بیشتری به این وجوه اختصاص دهند یا بازوی سرمایه‌‌گذاری خود را راه‌‌اندازی کنند. امسال تاکنون ۶۰۰ میلیارد دلار در این معاملات قرار داده شده که ۱۰ برابر دهه گذشته است.

تامین سرمایه‌‌ به روش جسورانه سبب ایجاد شرکت‌هایی شده‌‌اند که ارزش آنها امروز حداقل ۱۸ هزار میلیارد دلار از بازار عمومی را تشکیل می‌دهد.

با سرازیر‌شدن پول، نفوذ سرمایه‌‌گذاری‌‌های خطرپذیر در اقتصاد عمیق‌‌تر و گسترده‌‌تر می‌شود. چیزی که قبلا یک موضوع آمریکایی بود امروز به امری جهانی بدل شده که ۵۱‌درصد از ارزش معاملات که در سال ۲۰۲۱ خارج از آمریکا اتفاق افتاده را تشکیل می‌دهد. سرمایه‌‌گذاری خطرپذیر در چین به دلیل سرکوب تکنولوژی‌‌های مصرفی توسط رئیس‌جمهور این کشور تضعیف شده است، ولی این صنعت در سایر نقاط آسیا در حال رشد است و پس از دهه‌ها خاموشی، نوآوری در اروپا نیز بیدار شده است.

رونق سرمایه‌‌گذاری‌‌های خطرپذیر تاکنون بر گروه محدودی از شرکت‌های تکنولوژی مصرفی چون ایربی‌‌ان‌‌بی و دلیورو متمرکز بوده است، اما ممکن است در آینده نزدیک پول بیشتری به سمت تامین مالی حوزه‌‌هایی برود که اختلال‌‌ کمتری دارند. امسال سرمایه‌‌گذاری در انرژی‌‌های پاک، فضا و بیوتکنولوژی نسبت به سال ۲۰۱۹ دوبرابر شده است و این صنعت در حال بازتر شدن است. با وجودی‌‌که زمانی صندوق‌های سرمایه‌‌گذاری خاص دارای قدرت زیادی بودند، حالا شرکت‌های مالی معمولی نیز به این سرمایه‌‌گذاری‌‌ها وارد شده‌‌اند.

روشن است که خطراتی وجود دارد. یکی از خطرات این است که پول، فاسد می‌کند. رشد ارزش و سرمایه فراوان می‌تواند شرکت‌ها و حامیان آنها را به اطمینان بیش از حد به خود بکشاند. از صد شرکتی که در سال ۲۰۲۱ سهام خود را برای نخستین‌بار به بورس عرضه کرده‌اند، ۵۴ شرکت با افت ارزش سهام روبه‌رو هستند و زیان انباشته‌‌ای معادل ۷۱ میلیارد دلار دارند. حکمرانی نیز می‌تواند افتضاح باشد. صندوق ۱۰۰ میلیارد دلاری سافت‌‌بانک که در پرداخت‌‌های کلان به استارت‌آپ‌ها و تشویق آنها پیشگام بوده، با تضاد منافع مواجه شده است. خطر دیگر نیز این است که با سرازیر شدن پول، بازده کاهش یابد. صندوق‌های اصلی ممکن است به این نتیجه برسند که علاوه‌بر اینکه مجبور هستند با رونق و رکود سرمایه‌‌گذاری‌‌های خطرپذیر کنار بیایند، بازده بلندمدت نیز کمتر از انتظار آنهاست.

با این‌‌حال آنچه برای سرمایه‌‌گذاران خسته‌‌کننده است می‌تواند برای اقتصاد خوب باشد. بهتر است حاشیه سود اندک به شرکت‌های نوپا برسد تا به بازارهای مسکن و سهام برود. سقوط سرمایه‌‌گذاری‌‌های خطرپذیر ناشی از افزایش نرخ بهره، سبب بی‌‌ثباتی سیستم مالی نخواهد شد، چراکه استارت‌آپ‌‌ها بدهی کمی دارند. حتی اگر شرکت‌های تحت‌حمایت این سرمایه‌ها با بی‌احتیاطی پولی را هدر دهند، بیشتر آن به سمت مصرف‌‌کنندگان می‌رود. حداقل، رونق باعث افزایش رقابت خواهد شد.  سرمایه‌‌گذاری‌‌های خطرپذیر امسال از کل مخارج سرمایه‌‌ای و تحقیق و توسعه پنج شرکت بزرگ فناوری فراتر خواهند رفت.

بزرگ‌ترین پاداش، نوآوری بیشتر است. هیچ مقداری از پول نمی‌تواند استعداد ایجاد کند و دولت‌ها اغلب پیشرفت‌ها در علوم پایه را حمایت مالی می‌کنند. با این وجود عرضه جهانی کارآفرینان ثابت نیست و هنوز ایده‌های بسیاری عملی نشده‌‌اند. رونق سرمایه‌‌گذاری‌‌های خطرپذیر نشان داد که سرمایه‌‌گذاران افق ریسک‌‌پذیری را به نقاط دشوارتری گسترش داده‌‌اند. با گسترش سرمایه‌‌گذاری‌‌های خطرپذیر به سراسر جهان، کارآفرینان خارج از آمریکا شانس بیشتری برای پیوستن به آن خواهند داشت. به لطف اینترنت و دورکاری، موانع بر سر راه کسب‌‌وکارهای جدید کاهش یافته است. هدف سرمایه‌‌گذاری خطرپذیر گرفتن ایده‌های خوب و بزرگ‌تر و بهتر‌کردن آنهاست: این ایده باید در خود این صنعت اعمال شود.

مجله خبری ایکسب

مجله خبری ایکسب، انتشار اخبار و رویدادهای اقتصاد و صنعت ایران و جهان، معرفی کارآفرینان و فرصتهای کسب و کار