رشد شرکتهای دانش بنیان در ایران

مقام معظم رهبری همیشه در سخنان خود به اهمیت و جایگاه اقتصاد دانش‌بنیان و حمایت از جوانان اشاره می‌کنند. کتاب «راهبرد تولید دانش‌بنیان»، مجموعه بیانات مقام معظم رهبری در حوزه دانش‌بنیان نیز به همت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری منتشر شده است.

بر اساس افق برنامه ۲۰ ساله کشور یعنی تا پایان سال ۱۴۰۴، مقرر شده است که بیش از ۵۰ هزار شرکت دانش‌بنیان در کشور فعال شوند؛  با این حال آمار موجود شرکت‌های دانش‌بنیان، ۳۱۴۲ واحد است که نشان‌ از فاصله زیاد تا ۵۰ هزار شرکت موجود در برنامه دارد.

تعریف شرکت دانش‌بنیان

شرکت دانش‌بنیان، شرکت یا مؤسسه خصوصی یا تعاونی است که به‌منظور هم‌­افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی (شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری) و تجاری­‌سازی نتایج تحقیق و توسعه (شامل طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزه فناوری‌­های برتر و با ارزش افزوده فراوان به‌ویژه در تولید نرم­‌افزار مربوط تشکیل می­‌شود و بر اساس معیارهای مورد نظر آیین­‌نامه، به تأیید کارگروه می­‌رسد.

شرکت‌ها برای دریافت آیین‌نامه‌ها، قوانین، مقررات و ثبت‌ نام می‌توانند به وب‌سایت کارگروه ارزیابی شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان به آدرس daneshbonyan.ir مراجعه کنند. این کارگروه اکنون زیرمجموعه‌ی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهور به ریاست دکتر سورنا ستاری است.

آمار شرکت‌های دانش‌بنیان به تفیک استان‌

تعداد کل شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران ۳۱۴۲ واحد است.

تهران با ۱۴۵۶ شرکت در رتبه اول و کهگیلویه و بویر احمد با یک شرکت دانش‌بنیان در رتبه آخر قرار دارد.

در نمودار زیر می‌توانید آمار شرکت‌های دانش‌بنیان را به تفکیک استان مشاهده کنید.

نتایج تحلیلی

در ادامه تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان موجود در کشور به تفکیک استان‌، از لحاظ کمّی و نوع فناوری‌های به کار گرفته‌شده مورد تحلیل و ارزیابی قرار می‌گیرد. ابتدا با استفاده از آزمون ناپارامتری کای‌اسکوئر بررسی شد که آیا بین تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان استان‌ها تفاوت معنادار وجود دارد یا خیر. نتیجه این آزمون بیانگر این بود که بین استان‌ها از نظر تعداد و فراوانی شرکت‌های دانش‌بنیان تفاوت وجود دارد. لذا می‌توان از این حیث استان‌ها را طبقه‌بندی کرد. یعنی بین طبقات تفاوت معنادار وجود دارد؛ ولی استان‌هایی که در یک طبقه هستند، تفاوت اندکی با یکدیگر دارند.

آمار شرکت‌های دانش‌بنیان به تفیک نوع فناوری

«فناوری اطلاعات و ارتباطات و نرم افزارهای رایانه‌ای» با ۶۴۸ شرکت در رتبه اول و «مواد پیشرفته و محصولات مبتنی بر فناوری‌های شیمیایی» با چهار شرکت دانش‌بنیان در رتبه آخر قرار دارد.

در نمودار زیر می‌توانید آمار شرکت‌های دانش‌بنیان را به تفکیک نوع فناوری مشاهده کنید.

همچنین با استفاده از آزمون ناپارامتری کای‌اسکوئر بررسی شد که آیا بین تعداد فناوری‌های موجود در شرکت های دانش‌بنیان تفاوت معنادار وجود دارد یا خیر و نتیجه آزمون نشان داد که تفاوت وجود دارد. نوع فعالیت و فناوری شرکت‌های دانش‌بنیان موجود در کشور را هم می‌توان برحسب فراوانی دسته‌بندی کرد. جدول زیر این دسته‌بندی را نشان می‌دهد.

آمار شرکت‌های دانش‌بنیان به تفیک نوع شرکت

شرکت‌های دانش‌بنیان از سه نوع زیر تشکیل شده‌اند:

•  شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا با ۱۷۴۸ واحد
• شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدی با ۸۴۵ واحد
• شرکت‌های دانش‌بنیان صنعتی با ۵۴۹ واحد

آمار تعداد کارگزاری‌های شرکت‌های دانش‌بنیان

شرکت‌ها پس از ثبت نام و تکمیل مدارک برای درخواست بررسی صلاحیت دانش‌بنیان به یکی از کارگزاری‌ها ارجاع داده خواهند شد. اگر در یک استان کارگزاری وجود نداشته باشد، وظیفه ارزیابی به کارگزاری دیگر استان‌ها ارجاع داده خواهد شد.

تعداد کل کارگزاری‌های کشور ۲۷ واحد در ۱۵ استان کشور است و ۱۶ استان کشور، کارگزاری ندارند.

حال بررسی این موضوع که تعداد کارگزاری‌ها در یک استان در تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان موجود در آن استان تأثیر دارد یا خیر، می‌تواند مهم و قابل توجه باشد. با استفاده از آزمون ضریب همبستگی معلوم می‌شود که بین تعداد کارگزاری‌ها و تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان رابطه قوی و مستقیم وجود دارد و وجود کارگزاری بیشتر، در تعداد شرکت‌ها مؤثر است.