انتظار میرود در سال جاری ۶۴ هزار و ۶۰۰ دستگاه خودروی جدید در عراق معامله شود و با ادامه این روند تا سال ۲۰۲۸، شمار خودروهای فروخته‌شده در این بازار به مرز ۱۰۵ هزار دستگاه در هر سال برسد.
بازار خودرو یکی از بازارهای مهم صنعتی در دنیا است که هم در بخش مصرف شخصی و هم در بخش مصرف تجاری اهمیت زیادی دارد. در گذشته‌های دور خودرو برای بسیاری از مردم یک کالای لوکس تلقی می‌شد و به همین دلیل بازار خودرو هم بازاری کوچک بود ولی هم‌اکنون خودرو به عنوان یک کالای ضروری در زندگی شهری معرفی میشود و همین مسئله سبب بزرگ‌تر شدن بازار شده است.
ایران یکی از کشورهای بزرگ تولیدکننده خودرو در خاورمیانه است و حتی در دنیا هم از نظر شمار خودروهای تولیدی در هر سال جایگاه ویژه‌ای دارد. این کشور ضمن تامین بخش بزرگی از نیاز داخلی، هرساله شمار زیادی از خودروهای تولیدی در کارخانه‌های ایرانی را صادر میکند و توسعه این بازار در دستور کار صنعت خودروی ایران قرار دارد.
در کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا هم بازارخودرو بازاری بسیار وسیع است و شرکت‌های بزرگ خودرو سازی برای کسب سهم بیشتر در این بازار تلاش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. بیزینس مانیتور پیش‌بینی میکند در سال ۲۰۱۹ میلادی فروش خودرو در بازار کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا (MENA) با نرخ ۴.۶ درصد رشد کند که بعد از امریکای لاتین در جایگاه دوم دنیا از نظر بالا بودن نرخ رشد فروش در سال جاری جای می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد. در سال گذشته نرخ رشد فروش خودرو در کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا برابر با ۱.۸ درصد بود. انتظار میرود بازار خودرو در کشورهای حاشیه خلیج فارس در سال جاری رشد ۲.۸ درصدی فروش را تجربه کند ولی بازار در کشورهای شمال افریقا با نرخی بالغ بر ۵.۶ درصد رشد کند.
در این سال نرخ رشد فروش خودروهای تجاری بیش از خودروهای شخصی خواهد بود. در سال ۲۰۱۹ به دلیل رشد اقتصادی در دنیا و بهبود فضای کسب و کار، تقاضا برای خودروهای تجاری در MENA با نرخ بالغ بر ۹.۹ درصد رشد خواهد کرد در حالی که این بازار در سال قبل تنها رشد ۴.۲ درصدی را تجربه کرده بود.
توسعه سرمایه‌گذاری در بخش‌های زیرساختی منطقه به خصوص به دلیل برگزاری مسابقات جام جهانی در قطر یا نمایشگاه دوبی اکسپو ۲۰۲۰ باعث شد تا تقاضا برای انواع اتوبوس در این منطقه رشد کرد. البته شمار زیادی از کشورهای این منطقه از قبیل امارات و عربستان در زمره کشورهای توریستی در دنیا هستند و همین میزبانی هزاران توریست در ماه باعث میشود تا نیاز به انواع خودروهای تجاری در این کشورها وجود داشته باشد.
بازار در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس
کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس هم در سال جاری شاهد افزایش ۲.۸ درصدی تقاضا در بازار خودرو خواهند بود. البته پیش‌تر انتظار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رفت بازار خودروی این کشورها در سال ۲۰۱۹ با نرخ ۳.۹ درصد رشد کند ولی به دلیل عدم خروج شماری از کشورهای این منطقه از رکود نسبی اقتصادی و عدم رشد تقاضا برای خودرو به خصوص برای مصارف تجاری، متوسط نرخ رشد منطقه کمتر شد.
انتظار میرود در سال جاری قطر بالاترین نرخ رشد تقاضای خودرو را داشته باشد. در این سال تقاضا برای خودرو در این کشور با نرخ ۵.۱ درصد رشد میکند و نرخ رشد بازار خودرو در امارات برابر با ۱.۷ درصد خواهد بود که پایین‌ترین نرخ رشد در منطقه است.
نرخ رشد تقاضا برای خودروهای تجاری در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در سال ۲۰۱۹ بالاتر از تقاضا برای خودروهای شخصی خواهد بود. در این سال بازار خودروهای تجاری در قطر با نرخ ۵.۴ درصد رشد میکند در حالی که بازار در کشور عربستان رشد ۵ درصدی و بازار در عمان رشد ۴.۵ درصدی را تجربه خواهد کرد. بالاترین تقاضا در این منطقه برای انواع کامیون و اتوبوس است که کامیون در بخش‌هایی کاربرد دارد که در حال اجرای پروژه‌های زیرساختی هستند و اتوبوس هم برای صنعت توریسم و توسعه حمل و نقل عمومی کارایی دارد.
در عربستان هم تقاضا برای خودرو در سال ۲۰۱۹ بیشتر خواهد بود زیرا دولت اعلام کرده است مزایای اجتماعی خود به کارمندانش را برای یک سال دیگر پرداخت خواهد کرد. در این شرایط مردم منابع مالی بیشتری برای خریدهای بزرگ از قبیل خرید خودروی تازه دارند. بازار خودرو در عربستان در فاصله سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ در رکود قرار داشت ولی با توجه به شرایط اقتصادی و بازاری در این کشور پیش‌بینی میشود سال جدید اوضاع بهتر از قبل باشد.
در این سال ما شاهد افزایش میزان تقاضای خودرو و ثبات نسبی در بازار خواهیم بود. در سال جاری تقاضا برای خودروهای شخصی در عربستان با نرخ ۳ درصد رشد میکند در حالی که در فاصله سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ بازار با انقباض ۲۰.۸ درصدی روبه‌رو بود. با وجود این اصلاح نسبی در بازار خودروی عربستان، همچنان بازار تا تبدیل شدن به یک بازار پویا فاصله زیادی دارد ولی گام‌های مثبتی در جهت اصلاح وضعیت در این بازار برداشته شده است.
بازار ایران و عراق
در سال ۲۰۱۹ تقاضای خودرو در ایران نسبت به سال قبل رشد چندانی نخواهد داشت. به نظر می‌رسد افت نرخ رشد اقتصادی در ایران تحت تاثیر فشارهای امریکا به اقتصاد این کشور و وضع تحریم‌های اقتصادی و خارج شدن شمار زیادی از شرکت‌های خارجی از کشور، روی بازار خودرو تاثیر منفی داشته باشد. در این سال بازار خودروهای تجاری رشدی را تجربه نمی‌کند زیرا تعداد زیادی از کسب و کارها در نتیجه فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌ها تعطیل شده‌اند و دیگر تقاضای تازه‌ای برای خودروهای تجاری وجود ندارد.
البته ایران میتواند از طریق معامله با عراق و فروش محصولاتش به این کشور کسب درآمد داشته باشد زیرا کشور عراق که خارج از شورای همکاری خلیج فارس قرار دارد و همسایه ایران است در سال ۲۰۱۹ در زمره کشورهایی خواهد بود که بالاترین نرخ رشد تقاضا را تجربه میکند. بیزینس مانیتور در گزارش خود نوشت: بازار خودرو در عراق در حال بازسازی است. بازارهای کشور عراق با سرعت زیادی در حال بازسازی هستند و بازار خودرو هم از این قاعده مستثنا نیست. انتظار میرود در سال ۲۰۱۹ فروش خودرو در عراق با نرخ ۷.۱ درصد رشد کند. این رشد در وضعیت کنونی بازار در عراق رشد خوبی محسوب میشود. در سال ۲۰۱۸ بازار خودرو در این کشور شاهد توسعه ۴۷.۷ درصدی بود که نرخ بسیار بالایی است.
بازار پررونق عراق، فرصتی برای ایران
وضع تحریم‌ها علیه ایران بر بازار خودروی عراق هم تاثیر منفی خواهد داشت. عراق یکی از شرکای بزرگ اقتصادی ایران است که محصولات مختلفی از جمله خودرو را از ایران وارد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کرد. با وجود اینکه در جریان تحریم‌های اقتصادی همچنان همکاری اقتصادی این دو کشور حفظ شده است ولی فشارهای خارجی مانع از این میشود که دو کشور با حداکثر پتانسیل با هم کار کنند و این مسئله به اقتصاد عراق هم آسیب وارد خواهد کرد. پیش‌بینی میشود بازار خودروی کشور عراق بعد از تجربه رشد ۷.۱ درصدی در سال ۲۰۱۹، در فاصله سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۸ با نرخ ۵.۶ درصد در هر سال رشد کند. دلیل این تداوم پایدار رشد تقاضا در بازار خودروی عراق را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان هم اصلاح وضعیت اقتصادی و افزایش توان مصرفی خانوارهای عراقی دانست و هم به دلیل بازگشت ثبات به اقتصاد کشور و سرمایه‌گذاری در بخش‌های زیرساختی این کشور که باعث میشود تا تقاضا برای خودروهای تجاری هم رشد کند. نکته مهم این است که این رشد در بازار خودروی عراق بعد از این اتفاق افتاد که بازار در فاصله سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ انقباض ۲۶.۷ درصدی را تجربه کرده است.
البته باید در نظر داشت دلیل بالا بودن نرخ رشد بازار در عراق بستر ضعیف در این کشور است. مطالعه بازار خودروی عراق نشان میدهد در قرن بیست و یکم بالاترین فروش خودرو در سال ۲۰۱۰ در این کشور اتفاق افتاده است که در این سال ۱۴۰ هزار دستگاه خودروی جدید در کشور معامله شده است. حال بعد از تجربه سال‌ها رکود و بحران در بازار خودرو، انتظار میرود در سال جاری ۶۴ هزار و ۶۰۰ دستگاه خودروی جدید معامله شود و با ادامه این روند تا سال ۲۰۲۸، شمار خودروهای فروخته‌شده در این بازار به مرز ۱۰۵ هزار دستگاه در هر سال برسد.
نکته مهم اینجاست که عراق صنعت خودروسازی ندارد و برای تامین نیازش به واردات وابسته است که برای بازار عراق به خودی خود یک فاکتور منفی است و نشان میدهد تحولات خارجی تاثیر زیادی در این بازار دارد. به عبارت بهتر بازار خودرو در عراق بسیار آسیب‌پذیر است و هر بحران خارجی یا تغییر در روابط سیاسی بین کشورها میتواند روی ورود خودرو به این کشور تاثیر منفی داشته باشد و اگر این خودروها تجاری و مورد استفاده پروژه‌های زیرساختی در کشور باشد، تاخیر در ورود خودرو میتواند هزینه‌های زیادی را به اقتصاد کشور تحمیل کند.
از طرف دیگر وابستگی کامل بازار خودروی عراق فرصت خوبی برای اقتصاد ایران به عنوان همسایه و شریک اقتصادی‌اش ایجاد کرده است که میتواند درآمد زیادی از این محل داشته باشد. از طرف دیگر ایران صنعت خودروی بسیار بزرگی دارد و از نظر شمار خودروهای تولیدی در میان کشورهای بزرگ تولیدکننده خودرو در دنیا است. این رابطه نه‌تنها برای ایران، بلکه برای عراق هم رابطه‌ای پایدار و پرمنفعت خواهد بود.
مجله خبری ایکسب، بازتاب اخبار و گزارشهای صنعت و اقتصاد ایران و جهان
