بیت کوین ۱۰ ساله شد؛ میراث ارزشمند ساتوشی ناکاموتو

 ۹ آبان برابر با ۳۱ اکتبر، روز تولد بیت کوین است، چراکه ساتوشی ناکاموتو ۳۱ اکتبر سال ۲۰۰۸، مقاله‌ای را با عنوان Bitcoin: A Peer-to-Peer electronic Cash System منتشر کرد و این چنین بود که دنیای ارزهای دیجیتال متولد شد. این پدیده‌ی مرموز قرن ۲۱ در چنین روزی در سال ۲۰۰۸ متولد شده و در ۱۰ سال گذشته از یک سرگرمی بین برنامه‌‌نویس‌ها به اصطلاحی عمومی در وال استریت تبدیل شد.

اولین و مشهورترین ارز دیجیتال جهان، سال گذشته اشتیاق زیادی را در بین سرمایه‌گذاران خرد ایجاد کرد. به‌علاوه، باوجود این که این ارز برای دور زدن موسسه‌های مالی ساخته شده بود، بسیاری از آنها را به خود جذب کرد.

ساتوشی را پیدا کنید

شاید مرموزترین المان بیت‌کوین، داستان شکل‌گیری آن باشد. این پدیده‌ی پیچیده، توسط رمزنگاری با نام ساتوشی ناکاموتو طراحی و پیاده‌سازی شد. او (آنها) یک دهه پیش، مقاله‌ی سفید یا مقاله‌ی معرفی جزئیات این ارز دیجیتال را در روز جشن هالوین منتشر کرد. او ادعا می‌کرد که ژاپنی است، اما بررسی‌های صورت گرفته روی متن مقاله منتشر شده نشان داد که انگلیسی را به‌خوبی می‌فهمد و کد محصولش نیز نشانه‌ای از ژاپنی بودن ندارد.

تئوری‌های توطئه و حدس و گمان‌ها در مورد خالق بیت‌کوین هیچ‌گاه تمامی ندارد. اصطلاحات و عبارت‌های بریتانیایی در متن‌های او مانند Bloody Hard در فروم‌های آنلاین بررسی شد و او را بیشتر فردی انگلیسی معرفی کرد. از طرفی، تاریخ ایمیل‌های او این شبهه را ایجاد کرد که ساتوشی فردی آمریکایی، ایرلندی یا حتی فنلاندی است. مدیرعامل تسلا یعنی ایلان ماسک (باوجود تکذیب و انکار)، یکی از متهمان هویت ساتوشی ناکاموتو است.

بسیاری دیگر نیز از آن زمان ادعای ساتوشی ناکاموتو بودن داشتند که با دلایل مختلف، ادعای آنها رد شد. کد نوشته شده توسط ناکاموتو بسیار ویژه و خیره‌کننده بوده و کارشناسان معتقدند این کد قطعا توسط چند نفر نوشته شده است.

پس از این که شهرت بیت‌کوین رو به افزایش رفت، ساتوشی به برخی از طرفداران آن ایمیل زد و خبر از تغییر مسیر کاری خود داد. ساتوشی از سال ۲۰۱۱ دیگر در انجمن‌های آنلاین دیده نشد و وظایف خود را به گوین اندرسن، یک مهندس نرم‌افزار داد. او توسعه‌دهنده‌ی کد متن‌بازی شد که پروتکل بیت‌کوین را حفظ می‌کند. البته ناکاموتو با دستان خالی از این پروژه کنار نرفت. سرژیو دمیان لرتر یک محقق آرژانتینی ادعا کرد که ناکاموتو پیش از ترک پروژه، یک میلیون بیت‌کوین برای خود برداشته است. امروز این مقدار بیت‌کوین ارزشی حدود ۶.۲ میلیارد دلار دارد.

هدف اصلی بیت‌کوین با توجه به مقاله‌ی سفید آن، کاملا روشن بود: یک نسخه‌ی نقطه به نقطه از پول الکترونیکی که تبادل پول بین دو نفر و بدون نیاز به واسطه‌هایی همچون موسسات مالی را ممکن می‌سازد. ایده‌ی ساتوشی، مشکل بسیاری از ارزهای دیجیتال دهه‌ی ۱۹۹۰ مانند e-Cash و DigiCash را برطرف می‌کرد.

برای اطمینان از عدم نیاز به واسطه‌هایی همچون بانک‌ها، بیت‌کوین از مفهومی به‌عنوان دفتر کل توزیع‌شده استفاده می‌کند. این دفاتر توسط هرکسی قابل مشاهده است و اطمینان از تبادل پول، توسط افراد متعدد انجام می‌شود. شبکه، تراکنش‌های را ذخیره می‌کند و آنها را در یک زنجیره‌ی جدید قرار می‌دهد. این فرآیند، گزارشی غیرقابل تغییر ایجاد می‌کند. این فناوری به‌نام بلاک چین شناخته شده و امروز در صنایع مختلف از سلامت گرفته تا کشاورزی و خرید و فروش املاک استفاده می‌شود.

بیت‌کوین متولد می‌شود

کدهای حرفه ای بیت‌کوین نشان می‌دهد ناکاموتو یک فرد تنها نیست

اولین تراکنش رسمی بیت‌کوین، یک هفته پس از معرفی توسط ساتوشی به یکی از توسعه‌دهنده‌های بعدی این شبکه یعنی هال فینی ارسال شد. این تراکنش در فروم‌های آنلاین توجه زیادی را به خود جلب کرد. تا سال ۲۰۰۹، ۱۵ بیت‌کوین اولیه با نام Genesis Block استخراج شدند. معدن‌کاوی یا ماینینگ، یک فرآیند مصرف‌کننده‌ی انرژی است که توسط کامپیوترهای حرفه‌ای انجام می‌شود. این کامپیوترها معادلات ریاضی را برای تأیید تراکنش‌های دفتر کل عمومی، حل می‌کنند.

اولین صرافی بیت‌کوین برای خرید و فروش این ارز جدید، با نام dwdollar معرفی شد. چند ماه بعد، اولین تراکنش واقعی Bitcoin انجام شد. در آن زمان این ارز هیچ ارزش واقعی نداشت، اما یک برنامه‌نویس اهل جسکون‌ویل فلوریدا در ماه می سال ۲۰۱۰ برای یک پیتزا، مبلغ ۱۰ هزار بیت‌کوین پرداخت کرد. این رقم در آن زمان طبق نرخ تنها صرافی موجود، برابر با ۲۵ دلار بود. با قیمت‌های کنونی می‌توان گفت آن برنامه‌نویس مبلغ ۶۳ میلیون دلار برای پیتزا پرداخت کرده است.

تا پایان سال ۲۰۱۰، بیت‌کوین در حال تبدیل شدن به ارزی واقعی بود و اولین تراکنش موبایلی آن انجام شد. در آن زمان، ارزش بازار به یک میلیون دلار رسیده بود.

Mt-Gox و Silk Road

Mt Gox بیت‌کوین را به‌روشی ناخوشایند به جهانیان معرفی کرد. این صرافی توکیویی در سال ۲۰۱۰ تأسیس شد و در عرض ۳ سال، حدود ۷۰ درصد از تراکنش‌های بیت کوین را بر عهده داشت. وب‌سایت این سرویس توسط جد مک‌گالب راه‌اندازی شد که بعدها پروژه‌هایی همچون ریپل و استلار را مدیریت کرد. البته او صرافی‌اش را پس از مدتی فروخت.

اولین هک‌های گسترده به این صرافی در سال ۲۰۱۱ رخ دادند. در آن زمان بیت‌کوین به قیمت یک دلار رسیده بود. صرافی ام‌تی گاکس پس از مدتی به‌خاطر مشکلات امنیتی از سیستم بانکی آمریکا حذف شد و در سال ۲۰۱۳ با توقف تراکنش‌ها، اعلام ورشکستگی کرد.

سیلک رود لکه‌ی تاریک بعدی در اعتبار بیت‌کوین بود. این بازارچه‌ی فعال در دارک وببرای تراکنش‌های مرتبط با اسلحه، مواد مخدر و دیگر محصولات ممنوعه طراحی شده بود که اکثر آنها با بیت‌کوین خرید و فروش می‌شدند. در آن زمان، بیت‌کوین به ارز خلافکاران مشهور شد. در حال حاضر نیز بسیاری از افراد مشکوک به این ارز، آن را با همین لقب خطاب می‌کنند.

پس از آن که مأموران امنیتی آمریکا وبسایت سیلک رود را تعطیل کردند، بازار ارزهای دیجیتال با افول جدی روبرو شد. در سال ۲۰۱۵، بنیان‌گذار آن وبسایت یعنی راس اولبریکت به حبس ابد محکوم شد. بسیاری از افراد منتظر کاهش علاقه‌ و تقاضای مردم برای بیت‌کوین در سال‌های بعد بودند اما مسیر، مخالف آن حرکت کرد.

سیلک رود، بیت‌کوین را به ابزاری برای خلافکاران تبدیل کرد

برای برخی از افراد، مصادره‌های دولتی به‌عنوان فرصتی برای خرید بهتر شناخته شد. به‌عنوان مثال تیم دراپر در مزایده‌های دولتی پس از بسته شدن ام‌تی گاکس، بیت‌کوین خریداری کرد. او از آن زمان، بیت‌کوین را برترین فناوری پس از ظهور اینترنتمی‌داند. تایلر و کمرون وینکلوس که به‌خاطر شکایت‌های حقوقی از مارک زاکربرگ به شهرت رسیدند، در سال ۲۰۱۳ به خرید ارز دیجیتال روی آوردند. بیت‌کوین در آن سال رکورد قیمت هزار دلار را نیز ثبت کرد، اما برای خروج از این کانال، تا سال ۲۰۱۷ زمان نیاز داشت.

از بازیگران امروز این دنیای مدرن می‌توان صرافی کوین‌بیس را نام برد که به‌تازگی به ارزش ۸ میلیارد دلار رسیده است. این صرافی در سال ۲۰۱۲ تأسیس شد. بیت‌پی سرویسی برای تاجران بیت‌کوین است که به تاجران سنتی، امکان تبادل کالا و خدمات با استفاده از بیت‌کوین را می‌دهد. این سرویس نیز در سال ۲۰۱۱ تأسیس شد.

ورود این ارز از دنیای دیجیتال به دنیای فیزیکی در سال ۲۰۱۳ و با ظهور ATM بیت‌کوین در کافی‌شاپی در ونکور ثبت شد. البته باوجود تلاش‌های زیاد، بیت‌کوین هنوز نتوانسته است به ارزی واقعی تبدیل شود. یکی از فاکتورهای مهم این مسیر، نوسان قیمت این ارز است. قیمت این ارز دیجیتال به‌راحتی در یک روز به‌مقدار چند صد دلار تغییر می‌کند.

البته در طول تاریخ شرکت‌هایی همچون Overstock، Newegg، Expedia‌B، Microsoft، Dish Network، OKCupid، CheapAir و Etsy در برخی فروش‌های خود، بیت‌کوین را به‌عنوان ارز پرداختی پذیرفته‌اند.

حرکت به سمت قیمت ۲۰ هزار دلاری

تا سال ۲۰۱۷، بیت‌کوین به‌جای تبدیل شدن به ابزاری برای خرید پیتزا، به ابزاری برای حدس و گمان‌های بورسی و خرید و فروش تبدیل شد. این ارز، به‌عنوان طلای دیجیتال شناخته شد که تأمینی محدود (به مقدار ۲۱ میلیون) دارد. تاکنون نیز حدود ۱۷ میلیون از آن استخراج شده است. به‌علاوه، بیت‌کوین به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری امن و جایگزینی برای سهام و پول‌های دیگر در زمان‌های بحرانی شهرت یافت.

البته موارد استفاده‌ی گفته شده در بالا، در موقعیت‌های مختلف مانند جنگ‌های تجاری، برکسیت (خروج بریتانیا از اتحادیه‌ی اروپا) و بحران ارزهای جهانی، خود را نشان نداده‌اند. همان‌طور که مشخص است قیمت این ارز در طول بحران‌های گفته شده نتوانسته است به ارزش بالای گذشته‌ی خود دست پیدا کند.

البته بساری از سرمایه‌گذاران در این زمینه، تحت تأثیر «ترس از دست دادن فرصت» یا FOMO عمل کرده و خسارت‌هایی را متحمل شدند. بیت‌کوین سال ۲۰۱۷ میلادی را با قیمت هزار دلار شروع کرد و در ماه‌های پایانی به ۱۹ هزار دلار رسید. مجموع رشد این ارز دیجیتال در آن زمان ۱۳۰۰ درصد بود. این سودهای سرسام‌آور، میلیونرهای بیت‌کوین را به شبکه‌های اجتماعی کشاند که با سودها و لامبورگینی‌های خود، عرض اندام می‌کردند. از آن زمان، قیمت بیت‌کوین سقوطی ۶۰ درصدی داشته است و اکنون در کانال ۶ هزار دلار مبادله می‌شود.

معاملات آتی بیت‌کوین

بالاترین قیمت تاریخ بیت‌کوین با رونمایی از سرویسی هم زمان شد که آن را به سمت تبدیل شدن به ارزی عمومی پیش می‌برد. این سرویس، معادلات آتی بیت‌کوین است. بیشترین قیمت تاریخ بیت‌کوین در روزی ثبت شد که صرافی Chicago Mercantile Exchange معادلات آتی این ارز را به خدمات خود اضافه کرد. در آن روز یعنی ۱۷ دسامبر سال ۲۰۱۷، قیمت بیت‌کوین در صرافی کوین‌دسک به ۱۹٫۷۸۳ دلار رسید. صرافی Chicago Board Option Exchange نیز یک هفته قبل سرویس معاملات آتی را معرفی کرده بود.

معاملات آتی به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد که قیمت دارایی را بدون خرید واقعی آن، حدس بزنند. صرافی Intercontinental یا شرکت مادر بازار سهام نیویورک نیز قصد دارد نوعی جدید از معاملات آتی را در دسامبر سال جاری معرفی کند. این سرویس جدید با همکاری Bakkt و با پشتیبانی استارباکس ومایکروسافت اجرا خواهد شد.

دوران ICO

شهرت بالای بیت‌کوین، باعث رشد بی‌رویه‌ی ICO هم شد

با بالا رفتن ارزش بیت‌کوین، دیگر ارزهای دیجیتال و نوعی سیستم جذب سرمایه با نام «عرضه‌ی سکه‌ی اولیه یا ICO» نیز محبوب شدند. ICO نوعی جذب سرمایه است که در آن یک استارتاپ (عموما بر پایه‌ی بلاک‌چین) برای راه‌اندازی کسب‌وکار خود پول جمع می‌کند. برای این منظور تنها یک وب‌سایت با لندینگ پیج مناسب و یک مقاله‌ی سفید برای معرفی ایده نیاز است. توکن‌ها، ارزهای دیجیتال هستند که با قول و تعهد پرداخت سود در آینده فروخته می‌شوند.

این نوع از سرمایه‌گذاری که عموما از شبکه‌ی اتریوم استفاده می‌کند، در سال ۲۰۱۳ معرفی شد، اما در سال گذشته و با هجوم میلیارد دلاری سرمایه‌گذاران، به شهرت جهانی رسید. به‌لطف آیکوها، اکنون بیش از ۲ هزار ارز دیجیتال در جهان وجود دارد. بسیاری از این توکن‌ها از بین رفتند، اما در مجموع، ارزش بازار کل ارزهای دیجیتال را به بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار رساندند. بیت‌کوین با ۱۱۳ میلیارد دلار ارزش بازار، بیش از نیمی از بازار را در اختیار دارد.

جمع‌سپاری با استفاده از آیکوها تنها در سال جاری ۱۲ میلیارد دلار سرمایه جذب کرده است. این رقم، از مجموع عرضه‌های عمومی سهام در بازارهای بزرگ آمریکا بیشتر بود. البته بسیاری از این سکه‌ها کلاهبرداری بودند و بسیاری نیز به‌خاطر عملکردهای تقلبی بالا و پایین کردن قیمت، توسط دولت‌ها لغو شدند. مقامات دولتی آمریکا و سازمان SEC حتی وب‌سایتی برای معرفی آیکوهای کلاهبردار و نحوه‌ی شناسایی آنها راه‌اندازی کردند.

شرکت‌های بزرگ فناوری همچون گوگل، فیسبوک و توییتر در ماه‌های گذشته تبلیغات مرتبط با ارزهای دیجیتال را ممنوع کردند. البته آنها تاحدودی از این جبهه عقب رفته و در تلاش برای آگاه‌سازی بهتر در این زمینه هستند.

موضع قانون

به‌هرحال شهرت بیت‌کوین، خریداران جدیدی را به این بازار وارد کرد و در نتیجه، قانون‌مداران نیز با دقت بیشتری عملکرد آن را بررسی کردند. از آن‌جایی که هیج دولتی بیت‌کوین را مدیریت نمی‌کند، هیچ فرد یا سازمانی نیز مسئولیت نظارت بر آن را ندارد. کشورهای مختلف و حتی ایالت‌های مختلف در کشورها، قوانینی متفاوتی در برخورد با این دارایی جدید دارند.

قانون‌مداران در تلاش برای عملکردی معتدل در باربر ارز دیحیتال هستند

قانون‌گذاران جهانی هنوز در توضیح اصطلاح «شناخت خریدار» در این زمینه مشکل دارند و اجرای پیش‌نیازها برای جلوگیری از پولشویی با این ارز دیجیتال، هنوز در جریان است. البته آنها تلاش می‌کنند تا حداقل سخت‌گیری را در برابر این کلاس دارایی نوآورانه داشته باشند.

سازمان بورس و اوراق بهادار آمریکا پیش از این به‌صورت رسمی اعلام کرد که بیت‌کوین و اتر، کومودیتی یا کالای اقتصادی هستند، اما تمام ICOهای دیگر، حکم اوراق بهادار دارند و باید توسط این سازمان، مقرراتی برای آنها وضع شود.

اگرچه بزرگان این صنعت از سازمان مذکور تقاضا کرده‌اند که شفافیت بیشتری در مورد این قوانین داشته باشد، سخنگوهای سازمان تنها به این موارد اکتفا کرده و قصد ایجاد تغییر خاصی در آن ندارند. البته نامه‌نگاری‌ها میان کنگره‌ی آمریکا و این سازمان در این زمینه ادامه و امید به تغییر هنوز وجود دارد.

وال استریت و بیت کوین

وال‌استریت به آهستگی اما باقدرت، بیت کوین را به‌عنوان نوعی سرمایه‌گذاری پذیرفته است. مدیرمالی گلدمن ساکس یعنی مارتین چاوز اعلام کرده که این بانک در حال توسعه‌ی سیستمی برای پذیرش بیت‌کوین است. دلیل این تغییر مسیر بانک نیز، تقاضای بالای مشتریان اعلام شد. به‌هرحال این بانک به‌عنوان یکی از بزرگترین موسسات مالی آمریکا از ماه‌ها پیش فرآیندهای مرتبط با این ارز دیجیتال را تاحدودی پذیرفته است.

در مورد بیت‌کوین فیزیکی نیز گلدمن هنوز حرکت جدی انجام نداده است. طبق صحبت‌های مدیران اصلی، نیاز به راه‌حلی برای نگهداری امن، اولین پیش نیاز این حرکت است. البته شرکت‌های دیگر مانند Fidelity و صرافی کوین‌بیس تاحدودی این مشکلات را برطرف کرده‌اند و قانون‌گذاران نیویورک نیز آنها را پذیرفته‌اند.

به‌هرحال این صنعت جدید همکاری‌های متعددی را میان شرکت‌های ارزهای دیجیتال و وال‌استریت شاهد بوده است. همین همکاری شرکت ۳۲ ساله‌ی فیدلیتی با صرافی جوان کوین‌بیس نشان از آینده‌ی روشن برای این همکاری‌ها دارد.

بورس نَزدَک نیز یک پروژ‌ه‌ی مشترک با صرافی Gemini در دست دارد. این صرافی توسط دوقلوهای وینکلوس تأسیس شده است. این همکاری به صرافی جمینیامکان می‌دهد که از قابلیت‌های نظارتی نزدک برای کنترل تراکنش‌ها و ایجاد محیط امن برای کاربران، استفاده کند. مدیرعامل نزدک نیز در ابتدای سال جاری اعلام کرد که آمادگی تبدیل شدن به صرافی دیجیتال را دارد. او عنوان کرده بود که به محض بالغ شدن این صنعت، نزدک آمادگی کامل برای ایجاد تغییرات لازم را دارد. البته آنها در حال حاضر ترجیح می‌دهند به‌عنوان شریک در این فضا فعالیت کنند.

تلاش‌های دیگر برای نزدیکی بیت‌کوین به سرمایه‌گذاران، در ایجاد صندوق قابل معامله در بورس خلاصه می‌شود. این تلاش‌ها نیز در ماه‌های اخیر با جدیت ادامه داشته‌اند، اما سازمان بورس و اوراق بهادار آمریکا هنوز اظهار نظر مثبتی در مورد آنها نداشته است.

انتقادها

بسیاری فعالان بزرگ اقتصادی، هنوز به بیت‌کوین اعتماد ندارند

بسیاری از بزرگان دنیای سرمایه هنوز روی خوشی به بیت‌کوین نشان نداده‌اند. مدیرعامل جی‌پی‌ مورگان چیس یعنی جیمی دیمون آن را یک کلاهبرداری می‌داند. بنیان‌گذار برکشایر هاتاوی یعنی وارن بافت آینده‌ی روشنی برای آن در نظر ندارد و از تشبیه سم موش برای بیت‌کوین استفاده می کند. میلیاردر دیگر آمریکایی یعنی کن گریفین شباهت‌هایی بین این ارز دیجیتال و یکی از مشهورترین حباب‌های اقتصادی تاریخ یعنی گل لاله بیان می‌کند.

نوریل روبینی مشهور به Dr. Doom یکی از پیشگوهای بحران‌های اقتصادی است. او اخیرا در جلسه‌ای با سناتورهای کنگره‌ی آمریکا، ارزهای دیجیتال را مادر تمام کلاهبرداری‌ها و حباب‌های اقتصادی خوانده است. او البته فناوری پشتیبان بیت‌کوین یعنی بلاک چین را نیز نقد می‌کند. از نظر او، بلاک‌چین بیش از تمام فناوری‌های جهان هایپ به همراه داشته و کمترین فایده را نیز دارد.

بلاک‌چین

حتی اگر بیت‌کوین تا ۱۰ سال آینده عمر نکند، بسیاری از فعالان وال استریت معتقدند فناوری پشتیبان آن پایدار باقی خواهد ماند. شرکت‌های بزرگی همچونجی‌پی مورگان چیس، IBM، دلویت، آمازون و فیسبوک در حال کار روی راهکارهای اختصاصی خود بر پایه‌ی بلاک‌چین هستند. اکثر آنها نیز هیچ ارتباطی با ارزهای دیجیتال ندارند.

در این میان، خرید و ادغام شرکت‌های فعال در این زمینه نیز در یکی دو سال اخیر رشد فزاینده‌ای داشته است. به‌نظر می‌رسد مدیران اجرایی نیز تحت تأثیر FOMO برای شرکت‌های فعال در زمینه‌ی بلاک‌چین هستند. ترسی که سال گذشته گریبان‌گیر سرمایه‌گذاران بیت‌کوین شد.

نظر شما در خصوص بیت کوین و ارزهای دیجیتال چیست؟ آیا این فناوری جایگزینی برای سیستم‌های رایج اقتصادی است که از بیماری تورم رنج می‌برند؟