به گفته دبیر شورای عالی فضای مجازی، در کشور هیچ دوقطبی فیلتر و عدم فیلتر وجود ندارد و سیاست مشخص کشور، حضور پیام‌رسان‌های خارجی درکنار پیام‌رسان‌های داخلی است.
رئیس مرکز ملی و دبیر شورای عالی فضای مجازی عقیده دارد که ایران در حوزه‌ی سیاستگذاری حکمرانی بر فضای مجازی پیش‌گام بود؛ اما در نحوه‌ی پیاده‌سازی این سیاست‌ها، بنا به ملاحظاتی از قبیل تحریم، با عدم موفقیت مواجه شد. ابوالحسن فیروزآبادی در گفت‌وگو با مهر گفت تحریم ارتباط ما را با شرکت‌ها و مؤسسات و نهادهای مربوط به سایر کشورها به‌خصوص آمریکا با اختلال مواجه کرد و ایران در عمل نتوانست تصمیماتی که در حوزه‌ی حکمرانی در شورای عالی فضای مجازی اتخاذ شده بود پیاده‌سازی کند.
به گفته‌ی فیروزآبادی، ایران در مقایسه با کشورهایی همچون ترکیه، پاکستان و مصر (که شباهت اقتصادی و جمعیتی با ایران دارند) نتوانسته است در مقابل پلتفرم‌های خارجی حاکمیت خودش را اعمال کند؛ حال آنکه این پلتفرم‌ها به دلیل توانایی برخی کشورها از جمله ترکیه در حوزه‌ی فضای مجازی و ترس از دست دادن کاربران در این کشور، از قوانین و شروط ترکیه تبعیت می‌کنند. البته فیروزآبادی می‌گوید ایران هم تا رسیدن به این میزان توان، فاصله‌ی چندانی ندارد.
فیروزآبادی: ۵۰ درصد خدماتی که روی شبکه‌های اجتماعی داده می‌شود، باید ایرانی باشد
به گفته‌ی دبیر شورای عالی فضای مجازی: «ما راه‌حل‌مان مشخص است. راه‌حل ما این است که در حوزه‌ی پلتفرم‌های اجتماعی باید پلتفرم‌های بومی و محلی داشته باشیم و حداقل ۵۰ درصد خدماتی که روی شبکه‌های اجتماعی داده می‌شود، باید ایرانی باشد.»
فیروزآبادی وضعیت ایران در این حوزه را پس از شیوع کرونا، مطلوب‌تر توصیف می‌کند. او می‌گوید: « … برای مثال در حوزه‌ی آموزش، خرید و فروش الکترونیک، بورس و بانک شاهد این هستیم که بالانس ترافیک کشور خیلی بهتر شده است. شبکه اجتماعی آموزشی ما نزدیک به ۱۰ درصد نسبت ترافیک داخلی به خارجی را به نفع داخلی بهبود بخشیده و مابقی حوزه‌ها نیز نزدیک به ۵ درصد؛ بر این اساس نسبت به سال گذشته حدود ۱۵ درصد نسبت ترافیک داخلی به خارجی بهبود پیدا کرده و اعمال حکمرانی ما بهتر شده است.»
وضعیت نامناسب پیام‌رسان‌های داخلی
دبیر شورای عالی فضای مجازی وضعیت پیام‌رسان‌های داخلی را در مقایسه با توقعی که از آن‌ها می‌رفت، ناموفق عنوان کرد. به گفته‌ی ابوالحسن فیروزآبادی، ۵۰ درصد خدمات پیام‌رسانی در کشور باید به پلتفرم‌های بومی منتقل می‌شد که این امر رخ نداده است. وی تعداد کاربران فعال پیام‌رسان‌های بومی را ۱۵ میلیون عنوان کرد و گفت ممکن است تعداد ثبت نام افراد در آن‌ها به ۲۸ میلیون نفر برسد. فیروزآبادی می‌گوید این درحالی است که دو سال پیش، کاربران این پیام‌رسان‌ها تنها حدود یک میلیون نفر بود.
فیروزآبادی: نسبت ترافیک داخلی به خارجی امسال ۱۵ درصد بیشتر شد
بااین‌حال فیروزآبادی بیان می‌کند که پیام‌رسان‌های بومی باید دست کم ۲۵ تا ۳۰ میلیون مشترک داشته باشند. فیروزآبادی علت استقبال نشدن از پیام‌رسان‌های داخلی را عدم همکاری یک‌دست همه‌ی ارکان دولت و حاکمیت و حتی رسانه‌ها بیان کرد. دبیر شورای عالی فضای مجازی گفت:
راه‌اندازی پیام‌رسان اجتماعی به‌صورت یک‌طرفه امکان‌پذیر نیست. این موضوع یک پدیده‌ی اجتماعی است و باید کل جامعه آن را همراهی کنند. همه‌ی ارکان دولت و حاکمیت و حتی رسانه‌ها باید در این خصوص پای کار بیایند و این طرح ملی را همراهی کنند. حتی به عملکرد رسانه‌ها در این زمینه نیز انتقاد وارد است. در مورد چرایی عدم موفقیت پیام‌رسان‌های بومی، سؤال این است که رسانه‌ها و سایت‌های خبری چقدر از پیام‌رسان های بومی استقبال و حمایت کردند؟ طبق گزارشاتی که داریم، سایت‌های خبری آنچه که روی پلتفرم‌های خارجی پخش می‌کنند را روی پیام‌رسان‌های داخلی پخش نمی‌کنند و با نسبت خیلی کمتر، در حد یک سوم و یک چهارم، به انتشار خبر می‌پردازند. یعنی توجه رسانه‌ها به توسعه‌ی پیام‌رسان‌های داخلی معطوف نیست.
فیروزآبادی: پیام‌رسان‌های بومی باید حداقل ۳۰ میلیون مشترک داشته باشند
فیروزآبادی با اشاره به استفاده نکردن سایر سازمان‌ها همچون بانک‌ها، صدا و سیما و وزارت ارشاد از پیام‌رسان‌های داخلی گفت: «زمانی این طرح موفق خواهد بود که حمایت از پیام‌رسان‌های بومی به‌صورت یک پدیده‌ی اجتماعی متصور شود؛ اما این موضوع تاکنون در کشور صورت نگرفته است. وزارت ارتباطات هم در این حوزه کوتاهی دارد که باید پیگیری شود و ما هم در حال پیگیری هستیم؛ بااین‌حال، محدود کردن این مسئله به وزارت ارتباطات و سیاسی کردن بحث باعث حل مسئله نمی‌شود.»
فیروزآبادی می‌گوید جوی که در خصوص فیلترینگ در کشور ایجاد شده و از آن به دوقطبی تعبیر می‌شود نیز کاملا غلط است. به‌گفته‌ی او:
به هیچ وجه در کشور دوقطبی فیلتر و عدم فیلتر وجود ندارد. بله، شاید نظراتی وجود دارد که توسط برخی افراد برای محدودسازی در توسعه‌ی کاربری برخی پلتفرم‌های خارجی مطرح می‌شود اما این‌ها تنها بحث است. سیاست کشور در این حوزه مشخص است؛ پیام‌رسان‌های خارجی هستند، پیام‌رسان‌های داخلی هم هستند. ما تأکیدمان این است که باید پیام‌رسان‌های داخلی توسعه پیدا کنند و مصوبات شورای عالی نیز بر این اساس است. دو قطبی در این زمینه وجود ندارد و دامن زدن به این دو قطبی هم به ضرر منافع ملی است.
فیروزآبادی: به‌دنبال این نیستیم که یک ایرانی، فقط در پیام‌رسان ایرانی حضور داشته باشد
رئیسمن معتقد هستم که ما هیچ‌وقت از پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارجی خودکفا نخواهیم شد و به هیچ وجه نیز به دنبال این نیستیم که یک ایرانی، فقط در پیام‌رسان ایرانی حضور داشته باشد. ما قصدمان این است که شرایطی را آماده نکنیم که پلتفرم‌های خارجی بتوانند بر ما اعمال قدرت کرده و سرنوشت سیاسی و اجتماعی و فرهنگی کشور ما را تغییر دهند. این قابلیت نباید در آن‌ها به وجود بیاید. مرکز ملی فضای مجازی در پاسخ به این سؤال که «سیاستگذاری مرکز ملی فضای مجازی در قبال معرفی پیام‌رسان خارجی جدید و حرکت مردم به سمت آن چیست؟» می‌گوید:
فیروزآبادی راه چاره از این وضعیت را وجود یک یا دو پیام‌رسان ملی می‌داند که ۵۰ درصد خدمات رسانه‌ای، شبکه‌ای و اطلاع‌رسانی کشور روی آن انجام شود و حداقل شرکت‌های شبه خصوصی یا کنسرسیومی از بخش دولتی و حاکمیت و بخش خصوصی روی آن سرمایه‌گذاری کنند. او می‌گوید برای حرکت به این سمت، بخش خصوصی حاضر به ورود و سرمایه‌گذاری نیست؛ حاکمیت هم فوریت لازم را مورد توجه قرار نداده است. او ابراز امیدواری می‌کند که به‌تدریج، سرعت بیشتری متوجه این موضوع شود و اقدامی در این زمینه صورت گیرد. مرکز ملی فضای مجازی در همین راستا، جلسات مرتبی طی ماه‌های اخیر با پیام‌رسان‌ها، اپراتورها، وزارت ارتباطات و سایر دستگاه‌ها برگزار کرده است.
مرکز ملی فضای مجازی به دنبال آن است که امکان ارائه‌ی حداکثر خدمات دولت الکترونیک دستگاه‌ها را روی پیام‌رسان‌های بومی فراهم کند؛ همچنین خدمات نوین بانکداری ارائه کند که تنها روی شبکه‌های پیام‌رسانی ارائه می‌شوند. فیروزآبادی می‌گوید این مشابه همان اقداماتی است که در کشورهایی مانند چین، کره جنوبی و ترکیه و بسیاری از کشورها صورت گرفته است تا به نقطه‌ی بالای ۵۰ درصدی در زمینه‌ی فعالیت پیام‌رسان‌های بومی برسند.
البته به گفته‌ی فیروزآبادی، حمایت مالی از پیام‌رسان‌های داخلی، دیگر در دستور کار قرار نمی‌گیرد؛ اما امکانات و منابع سخت‌افزاری مانند فضا در مرکز داده بومهن اکنون در اختیارشان قرار دارد.
مجله خبری ایکسب، بازتاب اخبار و گزارشهای صنعت و اقتصاد ایران و جهان
