بحران کم‌آبی اصلی‌ترین خطری است که اقتصاد خاورمیانه را تهدید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. ۴۰ درصد از پژوهشگران مسائل خاورمیانه بر این باورند که بحران آبی بزرگ‌ترین بحرانی است که خاورمیانه با آن روبه‌رو شده است ولی اصلا آمادگی لازم برای مقابله با آن را ندارد
کمبود آب یکی از مشکلات مهم امروز ایران است ولی تنها ایران نیست که با چالش کمبود منابع آبی و کمبود امکان دسترسی به آب روبه‌رو است بلکه اغلب کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا همین وضعیت را دارند. از طرف دیگر کشورهایی از قبیل استرالیا و نیوزیلند و چندین ایالت گرمسیری در امریکا از قبیل کالیفرنیا هم با مسئله کمبود آب روبه‌رو هستند.
کمبود آب باعث میشود تا تولید محصولات کشاورزی در این کشورها کاهش یابد، تامین غذا با دشواری روبه‌رو شود و بحران‌های انسانی و اجتماعی دامن‌گیر مردم شود
سازمان خواروبار و کشاورزی جهانی در گزارش اخیر خود به مسئله کمبود آب در خاورمیانه اشاره کرد و نوشت: کمبود منابع آبی را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان یک فاکتور بی‌ثبات‌کننده اقتصادی در خاورمیانه و شمال افریقا قلمداد کرد. کمبود آب باعث میشود تا تولید محصولات کشاورزی در این کشورها کاهش یابد، تامین غذا با دشواری روبه‌رو شود و بحران‌های انسانی و اجتماعی دامن‌گیر مردم شود.
یک دلیل مهم برای مهاجرت در سال‌های پیش رو کمبود منابع آبی و گرمای هوا خواهد بود. این مهاجرت‌های ناخواسته از یک طرف باعث خالی شدن این کشورها از سکنه میشود و از طرف دیگر باعث میشود تا موجی از افراد تازه‌وارد به کشورهای اروپایی و امریکایی بروند. مهاجرت در اثر تغییرات جوی و کمبود آب در ابتدا در داخل یک کشور روی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد ولی زمانی که تمامی کشور با بحران روبه‌رو شود به صورت مهاجرت به خارج از کشور خواهد بود.
حال دو سوال اصلی وجود دارد. اول اینکه دلیل ایجاد این بحران آبی در دنیا چیست و دوم اینکه برای کاهش اثرات منفی این بحران روی زندگی انسان‌ها یا به تاخیر انداختن اثرات منفی آن چه‌‌کارهایی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان انجام داد؟
سازمان خواروبار و کشاورزی جهانی در پاسخ به سوال اول نوشته است: علاوه بر بحران تغییرات جوی و افزایش دمای زمین که دلیل اصلی بحران کم‌آبی است مدیریت ضعیف و نادرست منابع آبی هم یک عامل بسیار مهم در تنزل سطح آب قابل استفاده در دنیا است.
بحران کم‌آبی اصلی‌ترین خطری است که اقتصاد خاورمیانه را تهدید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند
اصلی‌ترین بحران‌های خاورمیانه چیست؟
سازمان ملل در گزارش خود نوشت: بحران کم‌آبی اصلی‌ترین خطری است که اقتصاد خاورمیانه را تهدید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. پژوهشگران مسائل خاورمیانه بر این باورند که بحران آبی بزرگ‌ترین بحرانی است که خاورمیانه با آن روبه‌رو شده است و مسئله نگران‌کننده این است که این منطقه اصلا آمادگی لازم برای مقابله با این بحران را ندارد. آنها دومین بحران پیش روی خاورمیانه را بی‌ثباتی اجتماعی قلمداد کرده‌اند و درگیری‌های بین دو کشور خاورمیانه‌ای را سومین بحران در این منطقه خواندند. فروپاشی دولتی و بحران‌های سیاسی و اجتماعی در پی آن چهارمین خطری است که کشورهای خاورمیانه را تهدید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند و در نهایت نرخ بالای بیکاری ساختاری و در نهایت نرخ بالای بیکاری از تهدیدهای بزرگ دیگری است که این منطقه را درگیر کرده است.
بحران آبی به بحران پناهجویی دامن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زند
انتظار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رود یکی دیگر از دلایل پناهجویی در سال‌های پیش رو بحران‌های طبیعی و کمبود منابع آبی باشد و اصلی‌ترین مقصد پناهجوها هم کشورهای همسایه خواهد بود. حال تصور کنید یک کشور خاورمیانه که به دلایل مختلف کمتر از همسایگانش از بحران آبی رنج ببرد، باید میلیون‌ها پناهجو را هم در خود جای دهد و ضمن ایجاد فرصت زندگی برای این افراد، امکان اشتغال و تحصیل و تامین معاش و فرصت شغلی را نیز برای آنها ایجاد کند.
هم‌اکنون بسیاری از کشورهای خاورمیانه میزبان پناهجوهایی هستند که به دلیل بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی در کشورها مجبور به خروج از کشورشان شده‌اند. طبق گزارش رسمی اعلام‌شده توسط سازمان ملل در سال ۲۰۱۶ میلادی، لبنان بزرگ‌ترین میزبان پناهجوها در خاورمیانه است و ایران در رده‌بندی میزبانی پناهجوها در خاورمیانه جایگاه دوم را به خود اختصاص داده است.
در سال ۲۰۱۶ شمار پناهجوها در کشور لبنان بیش از یک میلیون و ۸۰ هزار نفر بوده است در حالی که ایران حدودا یک میلیون پناهجو را در خود جای داده است
طبق این گزارش در سال ۲۰۱۶ شمار پناهجوها در کشور لبنان بیش از یک میلیون و ۸۰ هزار نفر بوده است در حالی که ایران حدودا یک میلیون پناهجو را در خود جای داده است. اردن در این رده‌بندی جایگاه سوم را دارد و شمار پناهجوها در این کشور برابر با ۶۳۰ هزار نفر اعلام شده است. در سال ۲۰۱۶ شمار پناهجوها در کشور عراق کمتر از ۲۵۰ هزار نفر بود و یمن حدود ۲۲۰ هزار پناهجو را در خود جای داده بود.
طبق این گزارش در سال ۲۰۱۶ سهم پناهجوها نسبت به جمعیت لبنان برابر با ۱۸ درصد، به جمعیت ایران برابر با ۲ درصد و به جمعیت اردن برابر با ۱۰ درصد بوده است. به تعبیر بهتر با وجود اینکه ایران از نظر شمار پناهجوهایی که در خود جای داده است جایگاه دوم را در خاورمیانه دارد ولی از نظر سهم پناهجوها به کل جمعیت کشور در انتهای کشورهای خاورمیانه میزبان پناهجوها قرار دارد. ثبات سیاسی و اقتصادی ایران در سال‌های مورد مطالعه یک دلیل مهم در جذب پناهجو بوده است.
بحران آبی به اقتصاد دنیا آسیب وارد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند
سازمان خواروبار و کشاورزی جهانی در ادامه نوشت: اگر مدیریت منابع آبی در دنیا به درستی انجام نشود، تولید محصولات کشاورزی با مشکل روبه‌رو خواهد شد و بقای بشریت به خطر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌افتد. در سال‌های اخیر سیاست‌های مدیریتی ناکارامد باعث شد تا هم مردم و هم جوامع مختلف با بحران روبه‌رو شوند. هم‌اکنون بالغ بر ۶۰ درصد از مردم ساکن در خاورمیانه و شمال افریقا در مناطقی زندگی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند که با کمبود جدی آب روبه‌رو هستند. در این کشورها کمبود منابع آب‌های سطحی بسیار جدی است و تولید محصولات کشاورزی به سختی انجام میشود. مقایسه این آمار با آمار جهانی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند عمق فاجعه‌ای را که خاورمیانه را درگیر کرده است نشان دهد.
گزارشهای رسمی نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد سهم افرادی که با کمبود جدی منابع آبی در دنیا روبه‌رو هستند برابر با ۳۵ درصد کل جمعیت جهان است و اغلب هم ساکن خاورمیانه هستند.
گزارشهای رسمی نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد سهم افرادی که با کمبود جدی منابع آبی در دنیا روبه‌رو هستند برابر با ۳۵ درصد کل جمعیت جهان است و اغلب هم ساکن خاورمیانه هستند.
تاثیر این بحران علاوه بر سلامت انسان‌ها روی اقتصاد جهان هم چشمگیر خواهد بود. سازمان خواروبار و کشاورزی جهانی نوشته است: در صورتی که برای مقابله با بحران کم‌آبی در دنیا کاری انجام ندهیم، کمبود منابع آبی در اثر تغییرات جوی باعث میشود تا ارزش تولید ناخالص داخلی دنیا تا سال ۲۰۵۰، ۶ تا ۱۴ درصد کاهش یابد. گفته میشود این عامل در مقایسه با خطرات دیگری که اقتصاد دنیا را تهدید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند بالاترین تاثیر را روی اقتصاد بر جای خواهد گذاشت.
مهاجرت یکی از تبعات بحران آبی در خاورمیانه است
پاسکوالا استودوتو، مسئول پژوهش‌های خاورمیانه و شمال افریقا در فائو، در مورد اثرات اقتصادی کمبود منابع آبی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گوید: کاهش نرخ رشد اقتصادی در کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا به معنای افزایش بیکاری است. از طرف دیگر کمبود منابع آبی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند روی حجم تولید محصولات کشاورزی و مشاغل وابسته به این صنعت هم اثر منفی داشته باشد. اولین تاثیر این بحران در کمبود مواد غذایی و عدم امنیت غذایی است در نتیجه این مسئله مردم مجبور به مهاجرت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. بحران‌های دولتی به دلیل مهاجرت وسیع انسان‌ها از یک کشور یا منطقه خاص جغرافیایی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند بی‌ثباتی سیاسی را نیز به همراه داشته باشد. برای اینکه این تحولات منفی اتفاق نیفتد مدیریت اصولی منابع آبی به خصوص آب‌های سطحی یک ضرورت است. ضرورتی که نادیده گرفتن آن تبعات زیادی به همراه خواهد داشت.
این پژوهشگر تاکید کرد برای عدم مواجهه با این وضعیت باید هم سیاست‌های کوتاه‌مدت و هم سیاست‌های بلندمدت را در دستور کار قرار داد. ایجاد تکنولوژی‌هایی که به حفظ منابع آبی کمک کند و میزان استفاده از آب را در بخش‌های مختلف صنعتی و تولیدی بهینه کند، یک سیاست بلندمدت ارزنده است. باید در نظر داشت که پیشرفت‌های تکنولوژیکی کلید نجات انسان‌ها از این بحران است. درسال‌های اخیر پیشرفت‌های تکنولوژیکی کمک زیادی به توسعه صنعتی و بهینه‌سازی مصرف بسیاری از منابع کمیاب کرده است و به نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد استفاده از این امکان در صنعت آب هم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند کمک بزرگی به جهانیان بکند.
در خاورمیانه بخش اعظم حوزه‌های آبی مورد استفاده توسط کشورها، حوزه‌های مشترک بین کشورها هستند. مدیریت این حوزه‌ها و ایجاد برنامه‌ای منسجم برای بهره‌برداری از آنها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند کمک بزرگی در جهت کاهش هدررفت آب و استفاده بیش از حد از منابع آبی بکند. این سیاست برای کشورهایی که با بحران کم‌آبی روبه‌رو هستند اهمیت زیادی دارد.
چرا تاکنون کار زیادی برای حل بحران انجام نشده است؟
موقعیت شکننده اجتماعی و سیاسی در بسیاری از کشورهای خاورمیانه را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان عامل اصلی کم‌توجهی به بحران کم‌آبی در این منطقه دانست. در اغلب کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا، مشکلات اقتصادی زیادی وجود دارد، در طول تاریخ درگیری‌های زیادی، هم داخلی و هم با کشورهای خارجی، وجود داشته است، ناپایداری فضای اقتصادی و اجتماعی باعث شده است تا نه‌تنها مردم بلکه دولت‌ها هم تنها به مسائل روزمره توجه کنند. مسئله مهم دیگر ضعف‌های زیرساختی در این کشورها است که باعث میشود حتی اگر به ضرورت مدیریت منابع آبی پی ببرند و برای این کار برنامه‌ریزی کنند، زیرساخت‌های مورد نیاز برای این کار را نداشته باشند و تامین این زیرساخت‌ها نیاز به زمان و هزینه بسیار زیادی خواهد داشت.
اما این ضعف‌هایی که باعث بی‌توجهی به کمبود منابع آبی در کشورهای خاورمیانه و بی‌توجهی به ضرورت مدیریت آن شده است، بعد از بحرانی شدن مسئله کمبود آب در این کشورها خود به بی‌ثباتی‌های اقتصادی و اجتماعی و سیاسی در این کشورها دامن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زند. این چرخه معیوب و مخرب در گذر زمان بحران‌های زیادی را برای کشورهای دچار این بحران و به تدریج تمامی کشورهای دنیا به همراه می‌آورد.
چه باید کرد؟
برای حل بحران باید از سیاست‌های مختلفی استفاده کرد. در اولین گام باید سیاست‌های کاهش‌دهنده میزان مصرف در پیش گرفته شود تا این بحران با کمترین آسیب به اقتصاد کشورها بگذرد. از طرف دیگر باید مدیریت منابع آبی با توجه به وضعیت بحران در کشورها انجام شود. سرمایه‌گذاری در سیاست‌های خلاقانه و تکنولوژی‌هایی که بتواند بحران را نه برای دوره کوتاه بلکه برای دوره‌ای درازمدت برطرف کند، از دیگر راهکارهای مفید و ضروری است. همچنین افزایش پیمان‌های مصرف آب در میان کشورها به خصوص از حوزه‌های آبی مشترک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند کمک بزرگی باشد. این پیمان‌ها میزان مصرف و دوره مصرف هر کشور از این حوزه‌ها را مشخص می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند و به هیچ کشوری اجازه نمی‌دهد تا بیش از این میزان مصرف بهره‌برداری کند.
از آنجا که بخش کشاورزی اصلی‌ترین مصرف‌کننده آب در دنیا است، اصلاح روش آبیاری کمک بزرگی در جهت کاهش میزان مصرف آب است. سرمایه‌گذاری در اصلاح روش‌های آبیاری در کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا، سرمایه‌گذاری در ارتقای تکنولوژی در زمینه آبیاری محصولات کشاورزی، استفاده از آبیاری قطره‌ای و حتی هوشمند و در نهایت استفاده از پسماندهای آب‌های کشاورزی برای همین بخش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند از روش‌های بسیار تاثیرگذار باشد.
مجله خبری ایکسب، بازتاب اخبار و گزارشهای صنعت و اقتصاد ایران و جهان
![قیمت و خرید زمین شوی برقی [لیست کف شوی و اسکرابر]](https://mag.ecasb.com/wp-content/uploads/2025/04/87710788-30b8-467d-b96a-bac3eaf7be59-324x160.webp "قیمت و خرید زمین شوی برقی [لیست کف شوی و اسکرابر]")
خیلی ممنونم بابت انتشار این مقاله بسیار مفید و کاربردی موفق باشید
ممنون از اشتراک گذاریون