معاون آب وخاک وزیر جهاد کشاورزی با تاکید بر اینکه در طول تاریخ ایران هیچ دولتی به اندازه دولت یازدهم و دوازدهم در بحث آب کشاورزی سرمایه گذاری نکرده است، گفت: امسال حدود 9 هزار میلیارد تومان اعتبار مصوب شده که این سرمایه گذاری در هیچ دولتی اتفاق نیفتاده است.
به گزارش ایرنا، علی مراد اکبری روز شنبه در دومین دوره ملی تربیت مروج متخصص موضوعی ویژه مروجان مسئول پهنه های تولیدی با عنوان مدیریت آب کشاورزی که در مرکز آموزش عالی امام خمینی (ره) واقع در استان البرز برگزار شد، با بیان اینکه محور توسعه بخش کشاورزی براساس استفاده بهینه از منابع آب و خاک است، اظهار داشت: اگر بر روی عنصر تولید به صورت دقیق برنامه ریزی نشود کشور با مشکل جدی مواجه خواهد شد.
وی گفت: ایران کشوراست که در منطقه ای خشک و نیمه خشک واقع شده که میزان بارندگی آن کمتر از 240 میلی متر در سال است در حالیکه قبل از این متوسط بارندگی در کشور ما 250 میلی متر بوده است.
آب محور دیپلماسی در دنیا
اکبری با بیان اینکه در دنیا چالش آب یک چالش جدی است، افزود: خیلی از سیاست مداران دنیا اعتقاد دارند که دیپلماسی آب جایگزین دیپلماسی نفت خواهد شد.
خیلی از سیاست مداران دنیا اعتقاد دارند که دیپلماسی آب جایگزین دیپلماسی نفت خواهد شد.
وی با تاکید بر اینکه آب به عنوان محور دیپلماسی در دنیا مطرح خواهد شد، تصریح کرد: به طور قطع در خاورمیانه این اتفاق افتاده و به شدت منطقه را آسیب پذیر کرده است به طوریکه اکنون داستان بین ترکیه، عراق و سوریه و یا بین ایران و افغان ها هست.
معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی گفت: در چند روز آینده با افغان ها جلسه ای داریم در خصوص پروژه هایی که در بالادست هیرمند و هریررود دارند که اگر این پروژه ها به اتمام برسد سد دوستی دیگر آبگیری نخواهد شد زیرا در این صورت جمعیت چند میلیونی مشهد به خطر خواهد افتاد.
وی با یادآوری اینکه این نشست روز 18 آذرماه انجام می شود، افزود: این نشست با حضور مسئولین افغانستانی و ایرانی است که مسئولیت تیم ایرانی با دکتر عراقچی بوده و معاون وزیر نیرو، معاون وزیر جهاد کشاورزی و دکتر کلانتری حضور خواهند داشت.
کاهش 49 درصدی میزان روان آب ها در کشور
ر چند سال گذشته خیلی ازسدها به ظرفیت کامل نرسیده به طوریکه سدی مثل کرخه که 74 میلیارد متر مکعب ظرفیت دارد تاکنون بیش از4 میلیارد مترمکعب آبگیری را تا کنون ندیده است
اکبری با اشاره به اینکه میزان روان آب های ما حدود 49 درصد در 15 سال گذشته کم شده، افزود: کاهش روان آب ها تهدیدی جدی برای پرشدن سدهایی است که در کشور احداث شده است.
وی ادامه داد: در چند سال گذشته خیلی ازسدها به ظرفیت کامل نرسیده به طوریکه سدی مثل کرخه که 74 میلیارد متر مکعب ظرفیت دارد تاکنون بیش از4 میلیارد مترمکعب آبگیری را تا کنون ندیده است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی بیان داشت: تبخیر آب در ایران 3 برابر متوسط جهانی که 2100 میلی متر می باشد درحالیکه این عدد در دنیا حدد 800 میلی متر است.
وی گفت: بر اساس آخرین آمار اعلام شده از سوی وزارت نیرو بایستی میزان آب های تجدید پذیر در کشور حدود 100 میلیارد مترمکعب باشد در حالیکه متوسط 10 ساله این میزان آب ها حدود 89 میلیارد مترمکعب است که وضعیت خوبی نداریم.
منابع محدود آب باید مجهز به تکنولوژی شود
اکبری با بیان اینکه تا زمانیکه کشاورزی سنتی و نیمه صنعتی داریم به جایی نخواهیم رسید، اظهار داشت:منابع محدود آب برای تولید مواد غذایی مورد نیاز کشور ما اگر مجهز به تکنولوژی و دانش نشود پاسخگو نخواهد بود.
وی گفت: دولت یازدهم و دوازدهم تلاش دارد در حوزه آب سرمایه گذاری کند به طوریکه در سال جاری با اعتبار مناسبی که برای موضوع آب کشاورزی داشته پروژه های بزرگی در دست اجرا است.
وی از جمله این پروژه ها را پروژه 550 هزار هکتاری در خوزستان و ایلام، پروژه حدود 230 هزار هکتاری توسعه شهرک های آبیاری در غرب و شمال غرب ایران، اجرای 300 هزارهکتار آبیاری تحت فشار و یک پروژه 6 هزار هکتاری در سیستان دانست و افزود: در سال جاری در مجموع بالغ بر یک میلیون هکتار در عرصه کشاورزی طرح های آبیاری انجام می شود.
وی به بهره برداران و مروجان پهنه های کشاورزی تاکید کرد که زمانیکه این پروژه ها به اتمام برسد، بهره ورکردن آن ها به دست شما اتفاق خواهد افتاد یعنی اگر مجهز به دانش این کار و استفاده از این تکنولوژی نباشید، ما، شما و بهره برداران به صورت قطع بهره ور نخواهیم شد.
معاون وزیر جهاد کشاورزی اضافه کرد: در وضعیت سیستم های مدرن آبیاری به دلیل عدم بهره برداری صحیح به راندمان و بهره وری مطلوب نتوانسته ایم برسیم.
وی گفت: اکنون در کشور میزان راندمان و بهره وری مصرف آب در بخش کشاورزی را تعیین کرده ایم به طوریکه میزان بهره وری 0.9 کیلوگرم در مترمکعب به حدود 1.25 رسیده است که جهش بسیار خوبی اتفاق افتاده ولی تا مطلوب فاصله بسیار است.
اکبری عدد مطلوب را رسیدن به 2 کیلوگرم در مترمکعب دانست و افزود: این ارتقا باید تا پایان برنامه ششم محقق شود.
وی با بیان اینکه در برنامه ششم رد پای خوبی در بخش آب و خاک دیده شده، ادامه داد: سازمان برنامه و بودجه هم باید کمک کند تا در این دو بخش متناسب با تعهدات و تکالیف تعریف شده برای دولت آن را عملیاتی کنیم.
مصوبات خوب برنامه ششم در بحث آب و خاک
اکبری گفت: در برنامه ششم توسعه هم بحث آب و هم بحث خاک در چند جلسه با کمیسیون کشاورزی و تلفیق پیگیری شد و مصوبات خوبی در برنامه ششم برای دولت تعریف شده که از جمله آن اجرای سالانه 500 هزار هکتار روش های مدرن آبیاری و عملیات آب و خاک و 500 هزار هکتار بهبود وضعیت خاک کشاورزی است که اگر منابع و اعتبارات آن تامین شود با این حرکت اتفاق خوبی در کشور خواهد افتاد.
وی افزود: هیچ راهی به جز اینکه بهره وری را با کاهش مصرف آب افزایش دهیم برای ما وجود ندارد و تنها راه این است که با منابع محدود آبی که داریم بهره وری را افزایش و میزان مصرف آب را کاهش دهیم.
معاون وزیر جهاد کشاورزی بیان داشت: سفره های زیرزمینی کشور ما سالانه حدود 8-7 میلیارد مترمکعب بیلان منفی دارد و در برنامه ششم به دولت تکلیف شده که در پایان برنامه سالانه حداقل 11 میلیارد مترمکعب در منابع آب کشور صرفه جویی شود.
وی گفت: برای رسیدن به هدف راهبردها مشخص شده و عرصه عملیاتی آن هم دست مروجان خواهد بود که یکی از این راهبردها توسعه روش های نوین آبیاری است که اکنون نیز در حال اجرا است به طوریکه در سالجاری تاکنون 100 هزار هکتار آبیاری تحت فشار انجام شده، 150 هزار هکتار هم در دست اجرا است.
وی با بیان اینکه این عدد تا پایان سال به 300 هزار هکتار با شرط تامین اعتبارات خواهد رسید، افزود: رویکرد ما در آبیاری تحت فشار و روش های نوین آبیاری، روش میکرو با رعایت تمام پارامترهای فنی و مهندسی است.
اکبری ادامه داد: در سال گذشته در حدود 30 هزار هکتار آبیاری تیپ در گندم انجام شد که در این مزارع حداقل تولید 7.5 تن و حداکثر 13.2 تن در هکتار با مصرف کمتر از 4 هزار مترمکعب آب بوده که نشان دهنده این است که این ظرفیت در کشور وجود دارد تا این روش را توسعه دهیم.
اصلاح الگوی کشت، راهکار بعدی
ما راهی جز این نداریم و باید به سمت گیاهان کم آب بر برویم
وی یکی دیگر از راهکارها برای کاهش مصرف آب را اصلاح الگوی کشت دانست و گفت: ما راهی جز این نداریم و باید به سمت گیاهان کم آب بر برویم و همچنین به سمت مزیت های نسبی برویم و آن را در برنامه های اولویت دار قرار دهیم .
وی با بیان اینکه امکان دارد در بعضی از محصولات مزیت نسبی نداشته باشیم، افزود: یکی دیگر از راهبردها توسعه کشت های گلخانه ای است یعنی گیاهان پرمصرف را به محیط های کنترل شده ببریم.
وی تاکید کرد که در صورتیکه نتوانستیم تمام گیاهان پرمصرف را به سمت محیط های کنترل شده ببریم، نگاهمان این است که در صیفی و سبزی و دیگر گیاهان پرمصرف به سمت آبیاری میکرو برویم.
وی اظهار داشت: سال گذشته در هرمزگان 9 هزار هکتار آبیاری تحت فشار انجام شده که تمام آن تیپ بوده و در جیرفت نیز 8 هزار هکتار به روش تیپ انجام شده که نشان می دهد اقبال عمومی از این روش ها خیلی خوب شده است.
اکبری یکی دیگر از برنامه ها را تغییر فصل کشت عنوان کرد و گفت: به طور مثال در کشت چغندر قند که در کشور ما معمولا در فصل بهار کشت می شود آن را در مناطق گرمسیر به کشت در فصل پاییز برای استفاده از باران موثر و مصرف کمتر آب تغییر دهیم.
وی افزود: همچنین اعتقاد داریم کشت نیشکر در خوزستان را به کشت چغندر قند به دلیل کمتر مصرف کردن آب تغییر بدهیم زیرا مصرف آب در نیشکر 30 هزار مترمکعب است در حالیکه در کشت پاییزه چغندر قند به 7.5 هزار مترمکعب می رسد.
معاون وزیر جهاد کشاورزی اضافه کرد: فصل استفاده از مالچ به خاطر کمتر شدن تبخیر در پهنه ها باید جزو برنامه ها قرار گیرد که با این روش تبخیر تا 90 درصد کاهش می یابد.
استفاده از آب مجازی روشی موثر بر صرفه جویی در آب کشاورزی
وی استفاده از آب مجازی را یکی دیگر از سیاست ها برای کاهش مصر آب دانست و گفت: یکی از روش ها در کشور این است که سیاست را بر کشت گیاهان کم مصرف بگذاریم و واردات را بر گیاهان پرمصرف بگذاریم.
اکبری افزود: بر اساس اعداد و ارقام اعلام شده سالانه 5 میلیارد مترمکعب آب در قالب آب مجازی صادر می کنیم و حدود 35 میلیارد مترمکعب آب وارد می کنیم که جزو سیاست هایی است که دولت روی آن کار می کند.
برنامه ریزی برای آب بدون نگاه به خاک مفهوم ندارد
این مسئول با اشاره به حساسیت موضوع خاک در بخش کشاورزی گفت: نگاه ما این است که بحث خاک در کشور برجسته شود زیرا به موضوع خاک در کشور ما غفلت شده است.
وی افزود: بارها اعلام شده هرگونه برنامه ریزی برای آب کشور بدون توجه به خاک معنی و مفهوم ندارد زیرا خاک مخزن آب است و اگر این مخزن را نتوانیم نگهداری و مدیریت کنیم بحث مدیریت آب مفهوم ندارد.
وی اضافه کرد: به ازای افزایش یک درصد منابع آلی خاک 2.5 برابر ظرفیت نگهداری خاک اضافه خواهد شد یعنی منابع آب در دسترس ریشه قرار خواهد گرفت، بنابراین می خواهیم مروجین حاضر در پهنه ها بحث آب وخاک را با هم ببینند و غیر از این راهی نخواهیم داشت؛ به تنهایی نمی توان روی هرکدام از آن ها برنامه ریزی کرد.
وی گفت: ما بارها تاکید کرده ایم و از مسئولین خواسته ایم که یک درصد منابع ما باید به بحث ترویج و آموزش کشاورزی اختصاص یابد ولی تا کنون انجام نشده است.
اکبری با بیان اینکه 9 هزار میلیارد تومان به وزارت جهاد کشاورزی اعتبار اختصاص یافته، افزود: یک درصد آن 90 میلیارد تومان می شود که اگر برای مباحث دانش و تکنولوژی هزینه شود برای این بخش تاثیر به سزایی خواهد داشت.
وی اظهار داشت:99 درصد کار عملیاتی، اجرایی و زیرساختی انجام می دهیم ولی حاضر نیستم یک درصد آن را در بخش دانش هزینه کنیم و اگر نتوانیم این دانش و خرد را به کشاورز و بهره بردار و کارشناس انتقال دهیم ابتر خواهد ماند.
مجله خبری ایکسب، بازتاب اخبار و گزارشهای صنعت و اقتصاد ایران و جهان
