بازار کیف و کفش یکی از بازارهایی است که معمولا محصولات آن به‌صورت فصلی تغییر‌شکل می‌یابند؛ یعنی بوت‌‌ها و کفش‌های گرم زمستانی در آستانه نوروز جای خود را به کفش‌های نیمه‌باز بهاری می‌دهند. یکی از مال‌های شناخته‌شده در تهران که فعالان آن به فروش کیف و کفش مشغول هستند پاساژ کیف و کفش بهارستان است.
این پاساژ در میدان بهارستان واقع شده که معمولا جزو بازارهای پر رفت و آمد تهران است و دارای انواع کیف، کفش مجلسی، اسپرت، کتانی، بوت و… است. فروشندگان حاضر در این مال همگی از کمبود مشتری در این روزها (شب عید) که باید حجم مشتری بیشتر شود سخن می‌گویند.
یکی از فروشنده‌های کفش می‌گوید: «پارسال شب عید که تعطیل بودیم اما دو سال قبل (اسفند ماه سال۹۷) شب عید مثل همیشه مشتریان زیادی داشتیم و از همین‌رو درآمد قابل‌توجهی هم کسب کردیم اما امسال میزان مشتریان کاهش چشمگیری داشته به‌طوری که در حال‌حاضر تنها ۳۵درصد نسبت به اسفند سال۹۷ فروش داریم.»
بازار کفش‌فروش‌ها نسبت به روزهای دیگری که قبلا هم دیده بودم خلوت‌تر بود و اغلب افراد پس از قیمت‌گیری ارزان‌ترین محصول را خریداری می‌کردند، در واقع خریداران کیفیت و زیبایی محصولات را فدای قیمت کرده و به خرید ارزان‌ترین محصول موجود در بازار اکتفا می‌کنند که گواه آن روند افزایش در فروش دمپایی است، زیرا زمانی که با فروشندگان فعال در حوزه کیف و کفش صحبت کردم، متوجه شدم بیشترین کالایی که امسال فروش رفته دمپایی رو‌فرشی بوده است. اما این امر به این معنا نیست که دمپایی نسبت به سال گذشته گران‌تر نشده بلکه این محصول نیز همانند سایر محصولات این بازار با افرایش قیمت مواجه بوده، مثلا دمپایی مرواریدی که امسال ۸۸ هزار تومان قیمت گذاشته شده سال گذشته ۵۸ هزار تومان فروخته می‌شد.
شناسایی علت اصلی گرانی کیف و کفش
فروشنده یکی از مغازه‌ها که مرد مسنی بود و خود نیز تولیدکننده است می‌گوید: «بازار ما دیگر رکود را رد کرده و در حال‌حاضر ورشکسته شده‌ایم. علت اصلی این ورشکستگی نیز نبود فروش است و علت اصلی کاهش چشمگیری که در بازار فروش رخ داده نیز افزایش بی‌رویه قیمت‌ها است. اسفند سال ۹۷ اگر روزانه ۸۵ مشتری داشتیم، امسال تنها ۱۰مشتری داریم؛ در واقع امسال تنها ۱۰ محصول به فروش می‌رسانیم. نسبت به گذشته پول بیشتری به صندوق‌ها وارد می‌شود اما میزان سود نسبت به سال‌های قبل نه‌تنها افزایش نداشته بلکه کاهشی هم بوده است.»
وقتی از او پرسیدم علت این گرانی چیست؟ گفت: «مواد اولیه مصرفی برای تولید ۷۰ درصد گران‌تر شده بنابراین قیمت تمام شده محصولات تولیدی نیز به همین میزان افزایش یافته‌است. با وضعیت اقتصادی حاکم در جامعه نیز خرید کیف و کفش از اولویت‌ها خارج شده و به‌جای آنها ملزومات مهم‌تر در سبد خانوارها جای گرفته است.»
بررسی‌های میدانی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد فروش کیف نسبت به دو سال گذشته (اسفند سال۹۷) حدود ۷۰درصد کاهش داشته، درحالی‌که قیمت آن بیش از ۳۰درصد دستخوش افزایش شده است. اما اغلب فروشندگان این افزایش قیمت را بدون افزایش سود بر روی کیف‌های موجود در فروشگاه‌ها در نظر گرفته‌اند زیرا معتقدند که بازار کیف کشش افزایش قیمت چندین‌برابری را ندارد و خریداران توان مالی برای خرید کیف با چنین قیمت‌های بالایی را ندارند.
از سوی دیگر میزان فروش کیف نسبت به کفش همیشه کمتر بوده است. فروش کفش نیز در همین بازه زمانی با کاهش ۶۰ درصدی مواجه بوده است. از سوی دیگر برخی از فروشندگان عنوان کردند: «با توجه به اینکه با شیوع ویروس‌کرونا میزان فروش کاهش چشمگیری داشته ما نیز برای فصل سرما محصول جدیدی از تولیدکنندگان خریداری نکردیم و همان محصولات قبلی خود را که فروش نرفته بود به مشتریان عرضه کردیم.»
حراجی‌های بدون مشتری
یکی از کفش‌هایی که جزو پر‌مصرف‌ترین کفش‌ها در میان خانم‌ها و آقایان است کفش‌های کتانی هستند. این نوع از کفش‌ها نیز نسبت به سال گذشته افزایش قیمت داشته‌اند به‌طوری که کتونی هولوگرامی که سال گذشته ۱۸۰هزار تومان بوده است، امسال با قیمت ۲۶۰ هزار تومان به‌فروش می‌رسد.
از سوی دیگر با توجه به اینکه به علت شیوع کرونا مجلس عروسی و میهمانی برگزار نمی‌شود فروش کفش‌ها و کیف‌های مجلسی کاملا متوقف شده به‌طوری‌که یکی از فروشندگان این محصولات می‌گفت: «به علت اینکه با کمبود جا در انبار مواجه هستیم؛ اغلب کیف و کفش‌های مجلسی را حراج کرده‌ایم اما فروشی نداریم و به جرات اگر این روند ادامه داشته باشد اغلب محصولات ما از بین خواهند رفت.»
فروشندگان و خریداران در شوک
کفش‌های کالج حدود ۳۰ درصد افزایش قیمت داشته و کفش‌های چرمی نیز با ۷۰ درصد افزایش قیمت مواجه بوده‌اند به‌طوری که یک کالج ساده از ۱۶۰ هزار تومان به ۲۲۰ هزار تومان رسیده و کفش چرم تبریز که سال گذشته ۲۳۰ هزار تومان قیمت داشت امسال ۳۸۰ هزار تومان شده است.
یکی دیگر از تولیدکنندگان کیف و کفش که در این بازار به‌صورت مستقیم تولیدات خود را عرضه می‌کرد گفت: «قیمت مواد اولیه برای تولید کفش افزایش قابل‌توجهی داشته به‌طوری که بند کفش را که ۵۰۰ تومان خریداری می‌کردیم امسال همین بند را ۶ هزار تومان خریداری می‌کنیم. مواد اولیه زیر(کف)کفش که پلاستیک است را از پتروشیمی و واسطه‌های آنها کیلویی ۱۶ هزار تومان پارسال خریداری کردیم اما امسال همین محصول به ۵۰ هزار تومان رسیده است. این افزایش قیمت ناگهانی موجب شده تعادل بازار از بین برود و فروشنده‌ها و خریداران دچار شوک قیمتی شده و بازار کفش در رکود قرار گیرد.»
تحقیقات میدانی از بازار کیف و کفش نشان می‌دهد برخی فعالان این بازار به فکر تغییر شغل هستند زیرا بر اساس ادعاهای آنان درحال‌حاضر میزان درآمد به اندازه‌ای کم است که هزینه‌های ثابت مغازه یا کارگاه‌های تولیدی که شامل هزینه آب، برق، گاز و…. می‌شود را نیز نمی‌توان پرداخت کرد. با چنین رویکردی به تدریج شاهد از بین رفتن صنف کفاش‌ها (تولیدکنندگان و فروشندگان کفش) در کشور خواهیم بود که در صورت وقوع می‌تواند آسیب جبران‌ناپذیری را به اقتصاد وارد کند.
مجله خبری ایکسب، بازتاب اخبار و گزارشهای صنعت و اقتصاد ایران و جهان
